Ι.Μ. Παναγίας Σπηλιανής
Η Παναγία Σπηλιανή είναι ένα από τα πιο γνωστά μοναστήρια των Δωδεκανήσων. Χτισμένη ψηλά σε έναν βράχο στο Κάστρο του Μανδρακίου, αποτελεί το πιο σημαντικό προσκύνημα για τους κατοίκους της Νισύρου. Η Μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκείνη την ημέρα πλήθος πιστών από όλα τα Δωδεκάνησα, συρρέουν στη Νίσυρο για να προσκυνήσουν την θαυματουργή εικόνα. Τα πλοία μάλιστα πριν δέσουν στο λιμάνι, περνούν κάτω από το μοναστήρι σφυρίζοντας για να πάρουν την ευλογία της Παναγίας και σε ανταπόδοση χτυπούν οι καμπάνες του μοναστηριού. Προς τιμήν της διοργανώνεται μεγάλο πανηγύρι με φαγητό, παραδοσιακά τραγούδια και χορούς στην κεντρική πλατεία.
Την ονομασία «Σπηλιανή» την οφείλει στο ότι η εκκλησία βρίσκεται μέσα σε σπηλιά του λόφου. Εκεί βρίσκεται και η εικόνα της Παναγίας. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα βρέθηκε μέσα στην σπηλιά γύρω στο 1400 μ.Χ. από έναν γεωργό ο οποίος την μετέφερε στον Ναό της Παναγίας Ποταμίτισσας. Λίγες ημέρες αργότερα η εικόνα εξαφανίστηκε για να βρεθεί εκ νέου μέσα στην σπηλιά. Το περιστατικό επαναλήφθηκε πολλές φορές και έτσι αποφασίστηκε να χτιστεί μία εκκλησία μέσα στο σπήλαιο.
Ο κύριος ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου ενώ το παρεκκλήσι στον Άγιο Χαράλαμπο. Επάνω στο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1725 μ.Χ. εδράζονται οι εικόνες του Ιησού, της Θεοτόκου με το Βρέφος, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Χαράλαμπου. Η εικόνα της Παναγίας είναι φτιαγμένη από ασήμι και είναι πανομοιότυπη με το μικρό ξύλινο εικόνισμα που είχε βρεθεί στην σπηλιά. Έχει δυο όψεις, στο πίσω μέρος εικονίζεται ο Άγιος Νικόλαος ενώ στο άλλο η Παναγία με το Βρέφος. Οι κάτοικοι πιστεύουν ότι στο αριστερό χέρι της Παναγίας βρίσκεται το μικρό ξύλινο εικόνισμα που είχε ανακαλυφθεί τον 13ο αιώνα μ.Χ. Για τον λόγο αυτό το αριστερό χέρι είναι ζεστό όταν κάποιος το ακουμπά, δηλαδή έχει την θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος, σε αντίθεση με το δεξί χέρι. Για να φτάσει κάποιος στο μοναστήρι θα πρέπει να ανέβει τα 130 σκαλοπάτια