Φάρος Άγιος Σώζων 3150
Ο Σταυρός είναι ένας επιμήκης βράχος απίστευτα απότομος που σαν γλώσσα εισχωρεί αρκετά μέτρα στο Κρητικό Πέλαγος στην ακτογραμμή ανάμεσα στα χωριά Φόδελε και Αγία Πελαγία Ηρακλείου. Ο Σταυρός αποτελεί μια πολύ άγρια και ταυτόχρονα επιβλητική και όμορφη περιοχή με πολύ βαθιά νερά και απίστευτα κατακόρυφο γκρεμό σε κάθε πλευρά του. Η περιοχή κυριαρχείται τις περισσότερες μέρες του χρόνου από πολύ δυνατούς βοριάδες που κάνουν την θάλασσα να χτυπά με μανία το ακρωτήριο και να δημιουργεί τεράστια κύματα. Τις λίγες ημέρες που δεν έχει άγρια θάλασσα αποτελεί πραγματική εμπειρία η προσέγγιση με σκάφος της βάσης του γκρεμού που ορθώνεται κατακόρυφος όσο σε ελάχιστα μέρη, κυρίως στη δυτικά πλευρά του ακρωτηρίου, όπου η κλίση του βράχου είναι αρνητική. Μονάχα όποιος βρεθεί με σκάφος στη ρίζα του γκρεμού του Σταυρού μπορεί να νιώσει το μοναδικό δέος και την αγριάδα που προκαλεί αυτή η γωνιά της Κρήτης. Στην άκρη του ακρωτηρίου υπάρχει μικρός φάρος που προειδοποιεί τα πλοία και πολύ κοντά στο φάρο το εκκλησάκι του αγίου Σώζοντα. Ο Άγιος Σώζων είναι ένα κατάλευκο με μπλε διαγραμμίσεις θαλασσοδαρμένο εκκλησάκι στην άκρη του βράχου και σε σημείο που φαίνεται καλά από τη θάλασσα. Το κτίσιμο του δεν ξέρουμε πότε ακριβώς έγινε και υπάρχουν ελάχιστες πηγές. Σύμφωνα με την παράδοση όμως κτίστηκε από κάποιο καπετάνιο που έπλεε με το καράβι του στα ανοικτά της Κρήτης και ξαφνικά συνάντησε μεγάλη θαλασσοταραχή. Η τρικυμία ήταν τόσο μεγάλη που το καράβι φάνηκε να μην τα καταφέρνει να αντιμετωπίσει τα μεγάλα κύματα και ο χαμός φαινόταν βέβαιος. Τότε ο καπετάνιος σύμφωνα με την παράδοση έπεσε κάτω και προσευχήθηκε να βγει από την θαλασσοταραχή σώος αυτός και το πλήρωμά του. Και υποσχέθηκε στο θεό ότι στο σημείο που θα βγουν ζωντανοί στη στεριά θα κτίσουν εκκλησία που θα την αφιερώσουν στον άγιο που εκείνη την ημέρα γιόρταζε. Σαν από θαύμα το καράβι σώθηκε και τα μεγάλα κύματα ξέβρασαν τον καπετάνιο στο ακρωτήρι του Σταυρού. Κοιτώντας το εορτολόγιο ο καπετάνιος είδε ότι την ημέρα που σώθηκαν ήταν η γιορτή του Αγίου Σώζοντος που κάθε χρόνο γιορτάζει στις 7 Σεπτεμβρίου. Έτσι λοιπόν αποφάσισε και έχτισε εκεί το εκκλησάκι στη μνήμη του αγίου που τον έσωσε από το βέβαιο πνιγμό. Η εκδοχή αυτή ίσως έχει αληθινή βάση αφού πολλά εκκλησάκια σε ακτές τα έκτισαν ναυτικοί σε εκπλήρωση κάποιου τάματος που έκαναν σε κάποια δύσκολη κατάσταση.
Οι φάροι ανήκουν στη δικαιοδοσία της Υπηρεσίας Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού και διέπονται από τους κανονισμούς που αφορούν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Η επίσκεψη σε πέτρινο φάρο της Ελληνικής επικράτειας είναι εφικτή μόνον μετά την παροχή ειδικής άδειας στους ενδιαφερόμενους επισκέπτες. Ο κάθε ενδιαφερόμενος που θέλει να επισκεφθεί ένα φάρο θα πρέπει στον κάτωθι σύνδεσμο https://www.mod.mil.gr/aitimata-koinonikon-drastiriotiton/ του ΥΠΕΘΑ να ακολουθήσει τις διαδικασίες που προβλέπονται ώστε να υποβάλει το αίτημά του. Εφόσον ο αιτών λάβει έγκριση του αιτήματος του, έχει το δικαίωμα να επισκεφτεί τον φάρο που επέλεξε στην καθορισμένη ημερομηνία και κατά περίπτωση συνοδεύεται και από τον φαροφύλακα.
Δικαίωμα να επισκεφτούν ένα πέτρινο φάρο έχουν ιδιώτες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, αθλητικοί σύλλογοι, ομάδες περιπατητών, συστήματα προσκόπων, επιστημονικές ομάδες και οποιοσδήποτε επιθυμεί να επισκεφτεί ένα φάρο. Λόγω του ότι οι περισσότεροι πέτρινοι φάροι βρίσκονται σε δυσπρόσιτες περιοχές οι επισκέπτες προσεγγίζουν και παραμένουν στον χώρο του φάρου με δική τους αποκλειστικά ευθύνη. Οι επισκέπτες οφείλουν να σέβονται την περιοχή και το κτίριο του φάρου. Η είσοδος στο κτίριο του φάρου επιτρέπεται αποκλειστικά και μόνο όταν αναφέρεται ρητά στην εκδοθείσα άδεια επισκέψεως και μόνο με την παρουσία του φαροφύλακα ή άλλου εκπροσώπου της Υπηρεσίας Φάρων. Σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπεται η πρόσβαση των επισκεπτών στον πύργο του φάρου και απαγορεύεται η οποιαδήποτε οικονομική εκμετάλλευση της επίσκεψης στον φάρο.
Σιδηρόπλεκτος οβελός με εξώστη