Συρράκο

Η εικόνα του χωριού γαντζωμένο στα βράχια πάνω από την χαράδρα του ποταμού Χρούσια με θέα τα όμορφα Τζουμέρκα, προκαλεί θαυμασμό με την πρώτη ματιά. Είναι ένα παραμυθένιο χωριό, από τα ωραιότερα των Αθαμανικών Όρεων που διατηρεί αναλλοίωτη την παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική με πετρόκτιστα σπίτια και στέγες από σχιστόλιθο. Το όμορφο σκηνικό το συμπληρώνουν πανέμορφες βρύσες, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλοι και γραφικά καλντερίμια.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Το Συρράκο χτίστηκε από Βλάχους τον 15ο αιώνα, σε μια πλάγιά του όρους Λάκμος σε υψόμετρο περίπου 1200 μέτρων. Πολλές είναι οι εκδοχές για την προέλευση του ονόματος με επικρατέστερη την άποψη του Ηπειρώτη ιστοριοδίφη Ιωάννη Λαμπρίδη που αναφέρει πως η λέξη Σεράκου είναι βλάχικη και είναι σημαντικό τόπου που σημαίνει φτώχεια και γυμνότητα. Με την άποψη αυτή συμφωνεί ο Δανός γλωσσολόγος Hoeg καθώς και ο Γερμανός Βαλκανιολόγος Weigand που υποστηρίζουν ότι η λέξη Σεράκου παράγεται από την κουτσοβλάχικη λέξη "sarac" που σημαίνει φτωχός τόπος, άγονο και πετρώδες μέρος.

Γύρω στο 1480 το χωριό μαζί με άλλα της περιοχής υποτάχτηκε στους Τούρκους έχοντας όμως εξασφαλίσει προνομιακή φορολογική μεταχείριση και ένα είδος αυτονομίας. Αυτό έδωσε το έναυσμα σε πολλούς κατοίκους πεδινών χωριών να μετεγκατασταθούν στο Συρράκο με αποτέλεσμα ο πληθυσμός του χωριού να παρουσιάσει ραγδαία αύξηση και να φτάσει τους 4000 χιλιάδες κατοίκους στα τέλη του 18ου αιώνα.

Η οικονομία του χωριού βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας αφού η ορεινή περιοχή δεν ήταν κατάλληλη για αγροτικές καλλιέργειες. Στα κτηνοτροφικά προϊόντα στηρίχτηκε αργότερα η βιοτεχνία μάλλινων υφασμάτων και το εμπόριο. Τα προϊόντα κατέκλυσαν τις αγορές όλης της Ευρώπης. Μάλιστα η  παράδοση αναφέρει ότι ο Μέγας Ναπολέων εφοδίασε το στρατό του με κάπες που είχαν φτιαχτεί στο Συρράκο, πριν την εκστρατεία στη Ρωσία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την οικονομική άνθηση και ευημερία του χωριού, η οποία είναι εμφανής στα μεγάλα και πλούσια οικήματα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το παλιό πέτρινο, τριώροφο σχολείο, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο κτίσμα του χωριού. 

Κατά τη διάρκεια της επανάστασης το 1821 χωριό λεηλατήθηκε, πυρπολήθηκε και καταστράφηκε σχεδόν στο σύνολό του. Παρόλο που οι κάτοικοί του διασκορπίστηκαν σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, το χωριό κατάφερε και πάλι να μπει σε τροχιά ανάπτυξης στα τέλη του 19ου αιώνα. Απελευθερώθηκε τελικά από τους Τούρκους στις 23 Νοεμβρίου του 1912 αλλά η εμπορική δραστηριότητα γνώρισε μεγάλη κρίση λόγω της βιομηχανικής επανάστασης που είχε ως αποτέλεσμα οι ξακουστές μάλλινες κάπες να αντικατασταθούν από μουσαμάδες και αδιάβροχα. Τότε πολλοί κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό και μετακινήθηκαν στα πεδινά και στην Πρέβεζα. Έτσι, ιδίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο το χωριό σταδιακά ερήμωσε. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μία σταδιακή ανοικοδόμηση του χωριού με πολλούς από τους ιδιοκτήτες να ανακαινίζουν τα σπίτια τους. Αυτό όμως δυστυχώς δεν συνοδεύεται από επιστροφή τους στο χωριό.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Τα τροχοφόρα δεν επιτρέπονται στο εσωτερικό του οικισμού. Αυτό δίνει την δυνατότητα στους επισκέπτες να περιπλανηθούν στα καλντερίμια και να θαυμάσουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τα αξιοθέατα του χωριού όπως το λαογραφικό μουσείο, τη βιβλιοθήκη που στεγάζεται στο σπίτι του Κώστα Κρυστάλλη και το ναό του Αγίου Νικολάου με το ξυλόγλυπτο τέμπλο Μετσοβιτών ταλιαδόρων. Εντυπωσιακό είναι το κομψό γεφύρι της Πούντεα Νούαουα=γεφύρι, στην είσοδο του χωριού με το περίτεχνο τοξωτό, λιθόστρωτο οδόστρωμα που γεφυρώνει το ρέμα του Τσάση το οποίο χύνεται στο Χρούσια, παραπόταμο του Καλαρρύτικου. Ανεβαίνοντας το φιδωτό καλντερίμι όπου βρίσκεται η βρύση Φαντανίτσια υπάρχει ένα δεύτερο γεφύρι, το  Πούντεα Νίκ = Γεφύρι Μικρό που γεφυρώνει την κελαριστή ρεματιά της βάλεα μάρι. Αυτό που όμως ξεχωρίζει είναι το κτίσμα της Γκούρας, ένα άριστο αρχιτεκτονικό δημιούργημα. Πρόκειται για ένα κτίσμα με σχήμα τετραγώνου όπου έχει στις τρείς πλευρές φαρδιές και ψηλές, όμοιες αψίδες. Η βορινή πλευρά είναι χτισμένη και εκεί είναι εντοιχισμένοι τρείς πέτρινοι κρουνοί. Είναι ένα άρτιο τεχνικά κτίσμα που το χαρακτηρίζει η ομορφιά και η αρμονία. Στην πλατεία των Αγαλμάτων στο κέντρο του χωριού στέκουν οι προτομές του πρώτου Κοινοβουλευτικού Πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλέττη και του ποιητή Ζαλοκώστα, καθώς επίσης και ηρώα προς τιμήν των πεσόντων για την απελευθέρωση του Συρράκου στις 23 Νοεμβρίου 1912. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και ένα από τα πιο εντυπωσιακά και όμορφα μοναστήρια της χώρας, η ιστορική Μονή Κηπίνας του 1212. Από το Συρράκο ξεκινάει και ένα πολύ όμορφο καλντερίμι που συνδέει το χωριό με τους Καλλαρύτες.

Το Συρράκο διαθέτει, ξενώνες, παραδοσιακές ταβέρνες και άπειρες φυσικές ομορφιές. Αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό και βρίσκεται 52 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων, στο όρος Περιστέρι. Γειτνιάζει με το επίσης πανέμορφο και γραφικό χωριό Καλλαρύτες.