Άγιος Αθανάσιος

Ο Άγιος Αθανάσιος είναι ορεινό χωριό του νομού Πέλλας σε πολύ μικρή απόσταση από τα σύνορα Ελλάδας- Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.200 μέτρων στις πλαγιές του όρους Καϊμακτσαλάν και έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός από το 1992, έχοντας διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό το παραδοσιακό του χρώμα. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του βασίζεται κυρίως στα σπίτια του που είναι κατασκευασμένα από πελεκητή πέτρα και ξύλο,  τα πλακόστρωτα καλντερίμια και παραδοσιακούς ξενώνες. Το χωριό αναπτύχθηκε ταχύτατα τουριστικά τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της γειτνίασης του με το χιονοδρομικό κέντρο του Καϊμακτσαλάν. Στον Άγιο Αθανάσιο μπορείτε να βρείτε πολλές ταβέρνες και καφετέριες καθώς και σύγχρονους ξενώνες. Μη παραλείψετε να δοκιμάσετε τοπικές νοστιμιές όπως το τσομλέκι, το σταμνάτο, το γριβάδι και τον γουλιανό, και να αγοράσετε εξαιρετικά τοπικά προϊόντα όπως το μέλι, τα γλυκα του κουταλιού και το τυρί μπάτσο.

Στα αξιοθέατα του χωριού συμπεριλαμβάνεται η τρίκλιτη εκκλησία της Αναλήψεως του 18^ου αιώνα που έχει χαρακτηριστεί  διατηρητέο ιστορικό μεταβυζαντινό μνημείο και το ξωκκλήσι του Αγίου Αθανασίου με την εντυπωσιακή θέα προς τη λίμνη Βεγορίτιδα και τα παραλίμνια χωριά. Στην περιοχή, έχουν βρεθεί ερείπια από κατοικίες και οχυρώσεις από τα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια, κάτι που δικαιολογείται λόγω της εγγύτητας του οικισμού με την Εγνατία Οδό, ενώ κοντά είναι και ο υδροβιότοπος Άγρα - Νησίου – Βρυτττών που φιλοξενεί πολλά είδη πανίδας αλλά και σπάνια είδη ορνιθοπανίδας. Το γραφικό μπορεί να αποτελέσει τη βάση για εξορμήσεις προς τη πόλη της Έδεσσας και τα Λουτρά Πόζαρ και φυσικά προς το χιονοδρομικό κέντρο Βόρα- Καϊμακτσαλάν τους χειμερινούς μήνες. Ο Άγιος Αθανάσιος απέχει 33 χιλιόμετρα από την Έδεσσα, 125 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη και μόλις 17 χιλιόμετρα από το χιονοδρομικό κέντρο Βόρα- Καϊμακτσαλάν. Ο Άγιος Αθανάσιος είναι από τους δημοφιλέστερους χειμερινούς προορισμούς της Βόρειας Ελλάδας αλλά παραμένει όμορφος όποια εποχή του έτους και αν αποφασίσετε να τον επισκεφθείτε.

Ιστορία

Το χωριό χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα μάλλον από κτηνοτρόφους και χτίστες από την Ήπειρο και βρισκόταν υπό τον έλεγχο του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, ο οποίος είχε παραχωρήσει κάποια προνόμια στους κατοίκους για την αυτοδιαχείριση των κτημάτων. Το 1870, στο χωριό λειτούργησε ελληνικό σχολείο, ενώ κατά τη περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, η ευρύτερη περιοχή αποτέλεσε θέατρο συγκρούσεων μεταξύ των Ελληνικών και Βουλγαρικών δυνάμεων. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος βρήκε Σέρβους και Βούλγαρους να διεκδικούν την κορυφή του Προφήτη Ηλία. Μέχρι το 1928, το χωριό  ονομαζόταν Τσέγανη ή Τσεγάνη.

Στην Κατοχή, στο χωριό συγκεντρώνονταν ομάδες αντίστασης, ενώ κατά τον Εμφύλιο εκκενώθηκε από τον Ελληνικο-Εθνικό Στρατό για να αποκοπεί ο Δημοκρατικός Στρατός. Μεταπολεμικά, ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε λόγω μετανάστευσης προς χώρες του εξωτερικού.  Κατά τη δεκαετία του '80, ιδρύεται πεδινότερα και το χωριό Νέος Άγιος Αθανάσιος, καθώς το παλιό χωριό κρίθηκε ανασφαλές από γεωλογικής άποψης μετά από σεισμούς. Ο παλιός οικισμός εγκαταλείφθηκε πλήρως μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90, οπότε δημιουργήθηκαν ξενώνες και αναπτύχθηκε τουριστική δραστηριότητα λόγω του χιονοδρομικού κέντρου του Καϊμακτσαλάν.