Translate 
Κρόκος Κοζάνης
Ο Κρόκος ο ήμερος (Crocus sativus) γνωστός και ως ζαφορά ή σαφράνι είναι ένα φυτό από το οποίο παράγεται ένα από τα πλέον ακριβά μπαχαρικά. Η αναπαραγωγή του επιτυγχάνεται μέσω της διάσπασης και σποράς των βολβών του.
Αναφορές της χρήσης του ως αρωματικό βρίσκονται στη Μικρά Ασία και στην Αρχαία Αίγυπτο. Απαντάται επίσης στη Μινωική και στην Κλασική Ελλάδα όπου το χρησιμοποιούσαν και ως χρωστική ουσία. Στους Έλληνες ήταν γνωστές και οι ευεργετικές ιδιότητες του κρόκου για την καταπολέμηση της αϋπνίας και της μέθης. Οι Άραβες τον χρησιμοποιούσαν ως αναισθητικό.
Η καλλιέργεια του κρόκου απαιτεί ξηρό και θερμό καλοκαίρι και κρύο χειμώνα. Η γη πρέπει να είναι ξηρή, ασβεστώδης, επίπεδη και χωρίς δένδρα. Η σπορά γίνεται Ιούνιο και Ιούλιο και η συγκομιδή στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου.
Το λουλούδι ανοίγει την αυγή και πρέπει να μείνει όσο το δυνατόν λιγότερο στο φυτό γιατί μαραίνεται γρήγορα και τα στίγματα χάνουν το χρώμα και το άρωμά τους. Μόλις τα λουλούδια μαζευτούν, γίνεται διαχωρισμός τού στίγματος από το υπόλοιπο λουλούδι.
Χρειάζονται 85.000 λουλούδια για ένα κιλό φρέσκα στίγματα κρόκου. Τα στίγματα αποξηραίνονται προκειμένου να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα και να αποκτήσουν το κόκκινο χρώμα. Από ένα κιλό ή 10.000 τεμάχια φρέσκα στίγματα παράγονται 200 γραμμάρια αποξηραμένων. Για να διατηρήσουν τα χαρακτηριστικά τους, πρέπει να προστατευθούν από την υγρασία, το ηλιακό φως και τη θερμότητα. Η διαδικασία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τα τέλη Μαρτίου.
Το χωριό Κρόκος κοντά στην Κοζάνη μαζί με κάποια άλλα γειτονικά χωριά, ήταν η μοναδική παραγωγός περιοχή τής Ελλάδας, μέχρι το 2017 όταν το φυτό άρχισε να καλλιεργείται και στο Νέο Σκοπό Σερρών. Η ετήσια παραγωγή κρόκου κατατάσσει την Ελλάδα στην πρώτη τριάδα παγκοσμίως.
Στην Κοζάνη η καλλιέργεια ξεκίνησε τον 17ο αιώνα. Η συγκομιδή, η ξήρανση και η συσκευασία του γίνεται σύμφωνα με μέθοδο που χρονολογείται από την αρχαιότητα.
Ο κρόκος Κοζάνης ως καρύκευμα, είναι φημισμένος σε παγκόσμια κλίμακα λόγω της εξαιρετικής του ποιότητας, έντονης γεύσης και ζωηρότητας χρώματος, και αποτελεί προστατευόμενη ονομασία προέλευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Την καλλιέργεια ευνοούν το έδαφος και οι κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής. Σε συνδυασμό με τις εξειδικευμένες γνώσεις των παραγωγών, προκύπτει ένα προϊόν εξαιρετικής ποιότητας.
Εκτός από τη νοστιμιά που χαρίζει στο φαγητό, έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες, χάρη στα συστατικά πικροκροκίνη και κροκίνη. Επίσης, περιέχει βιταμίνη Β12, λυκοπίνη, ζεαξανθίνη, α-β καροτένιο, βιταμίνη C, σίδηρο, κάλιο και μαγνήσιο.
Έρευνες αναφέρουν ότι οι κροκίνες των στιγμάτων του κρόκου είναι υδατοδιαλυτά καροτενοειδή, που μπορούν να αναστείλουν τον πολλαπλασιασμό των λευχαιμικών κυττάρων.
Συνοπτικά η ευεργετική δράση του κρόκου:
- συμβάλει στην αντιμετώπιση οφθαλμιατρικών παθήσεων
- ανακουφίζει από τον στομαχόπονο
- καταπραΰνει τους πόνους των νεφρών
- σε μικρές δόσεις διεγείρει την όρεξη και διευκολύνει την πέψη
- περιορίζει τις γαστραλγίες, τον υστερισμό, τους σπασμούς, τον κοκίτη και τους νευρικούς κωλικούς
- βελτιώνει το δέρμα από την ακμή με εξωτερική χρήση του
- έχει αντικαταθλιπτικές, αντιοξειδωτικές, αντιγηραντικές και αντικαρκινικές ιδιότητες (περιπτώσεις νευροβλαστώματος, καρκίνου του μαστού και αδενοκαρκινώματος του παχέος εντέρου)
- ενισχύει την εγκεφαλική λειτουργία και τη μνήμη
- μειώνει τη χοληστερίνη και εμφανίζει αντιθρομβωτική δράση
- μειώνει την αρτηριακή πίεση
- βοηθά σε κρίσεις άσθματος, στο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο, τη ναυτία, τις πεπτικές διαταραχές, τις ενοχλήσεις κατά την οδοντοφυΐα
- έχει αφροδισιακές ιδιότητες
- χρησιμεύει στην καταπολέμηση του άγχους και σε πνευροεκφυλιστικές παθήσεις
Ο κρόκος μπορεί να καταποθεί ως ρόφημα ή να χρησιμοποιηθεί ως μπαχαρικό. Στο φαγητό δίνει πικάντικη γεύση με ωραίο άρωμα και κίτρινο χρώμα και πρέπει να χρησιμοποιείται σε μικρή ποσότητα. Μπορεί να προστεθεί και ως σκόνη, διαλυμένος σε νερό.
Ως καρύκευμα, συχνά παρουσιάζεται σε συσκευασία του ενός, δύο, τεσσάρων και 28 γραμμαρίων. Ωστόσο, πωλείται και σε μικρότερες ποσότητες σε μορφή σκόνης - από 0,25 έως ένα γραμμάριο.
Η έντονη χρωστική ικανότητα του κρόκου Κοζάνης, έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται ακόμα στην παρασκευή χρωμάτων και στη βαφή ενδυμάτων.