Translate 
Μονή Βρονταμά Λακωνίας (Παλαιομονάστηρο)
Σε μια απόσταση λίγων χιλιομέτρων από το χωριό Βρονταμά, μέσα σε ένα μαγευτικό τοπίο, μακριά από κάθε σημάδι σύγχρονου πολιτισμού, το θέαμα που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι εντυπωσιακό. Μέσα σε ένα βράχο απόκρημνο, στην δυτική πλευρά της χαράδρας του ποταμού Ευρώτα, βρίσκεται το Παλαιομονάστηρο, ένα από τα πιο ιστορικά μνημεία στην Λακωνική γη.
Ένα μονύδριο κτισμένο περίπου το 1100 μ.Χ., αφιερωμένο στην υπεραγία Θεοτόκο Ζωοδόχου Πηγής, αλλά και στους Άγιο Νικόλαο και μεγαλομάρτυρα Νικήτα. Στο εσωτερικό του ναού συναντά κανείς διακόσμηση που παραπέμπει σε βυζαντινή τεχνοτροπία, αλλά και ασυνήθιστες σε σύλληψη τοιχογραφίες. Από την ποικιλομορφία των θεμάτων αλλά και την διαφορετικότητα στην ενδυμασία των Αγίων που απεικονίζονται, εικάζεται ότι οι τοιχογραφίες ανήκουν σε τέσσερις διαφορετικές εποχές. Αξιοσημείωτο είναι ότι, όλοι οι Αγιογράφοι καταφέρνουν με πλούσια χρώματα και παραστάσεις, να αποδώσουν έντονα και παραστατικά κάθε γεγονός, προσδίδοντας του ιδιαίτερη ερμηνεία και έννοια, δείγμα εξαιρετικά καλλιεργημένης ζωγραφικής.
Τον Σεπτέμβριο του 1825, κατά τον απελευθερωτικό αγώνα και ενώ η επανάσταση των Ελλήνων ενάντια στον τουρκικό ζυγό συνεχίζεται, ο Ιμπραήμ με την βοήθεια του πασά της Αιγύπτου Μωχάμετ Αλή, φθάνοντας στον Βρονταμά, αντικρίζουν ένα άδειο χωριό. Οι περίπου 300 με 400 κάτοικοι του χωριού, θέλοντας να σωθούν από τον πανίσχυρο τουρκοαιγυπτιακό στρατό, βρίσκουν καταφύγιο στο Παλαιομονάστηρο. Δυστυχώς όμως, ο στρατός εντοπίζει τους Βρονταμίτες, χωρίς ωστόσο να μπορεί να καταλάβει το φυσικό οχυρό. Ο Ιμπραήμ πασάς τους ζητάει να παραδοθούν και να υπογράψουν προσκυνοχάρτια με αντάλλαγμα την ελευθερία τους, αλλά εκείνοι έχοντας πίστη στον Θεό και αγάπη για την πατρίδα αντιστέκονται σθεναρά. Το πρωί της 15ης Σεπτεμβρίου, μετά από τρεις ημέρες πολιορκίας, γράφεται ο μαρτυρικός επίλογος για τους υπερήφανους Βρονταμίτες, αφού οι Οθωμανοί καταφέρνουν να ανοίξουν οπές στη στέγη του σπηλαίου και να βεβηλώσουν τον ιερό χώρο, ανατινάζοντας το μοναστήρι, παραδίνοντας άντρες, γυναίκες και παιδιά στην λαίλαπα της φωτιάς.
Από το ολοκαύτωμα τού Βρονταμά σώθηκαν όλες κι όλες δύο Χριστιανές οι οποίες εξαγοράστηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Αλεξάνδρειας από Έλληνες εμπόρους και κατάφεραν ύστερα από χρόνια να επιστρέψουν στην πατρίδα.
« Τρία πουλάκια κάθονται στής Κρίτσοβας τή ράχη,
τώνα τηράει τό Βρονταμά καί τάλλο τό ποτάμι,
τό τρίτο τό καλύτερο μοιρολογάει καί λέει:
– “Θέ’ μου καί τί γίνηκαν οι δόλιοι οι Βρονταμίτες;”
Μάϊδε σέ γάμο φαίνονται, μάϊδε σέ πανηγύρι,
μόν’ πήγαν κι αποκλείστηκαν μέσα στό Μοναστήρι.
Μπραήμ Πασάς επέρασε, Μπραήμ Πασάς τούς λέει:
– “Βγάτε νά προσκυνήσετε, τήν εκκλησιά ν’ αφήστε!”
Καί κείνοι τ’ απαντήσανε καί κείνοι τ’ απαντάνε:
– “Αϊστε καί σείς κι η πίστη σας, μουρτάτες νά χαθείτε,
οι Βρονταμίτες ζωντανοί, Τούρκους δέν προσκυνάνε,
Καλλιό ‘χομε τό κάψιμο, παρά νά σκλαβωθούμε.”»
Το Παλαιομονάστηρο, χαρακτηρίσθηκε το 1958 από την Ελληνική Πολιτεία ως Ιστορικό Μνημείο. Ο ταξιδιώτης μπορεί να φθάσει στο χωριό Βρονταμά από την Σπάρτη, ενώ το μοναστήρι βρίσκεται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το χωριό, με κατεύθυνση για Σκάλα. Ακολουθώντας την σήμανση φθάνουμε στο τέλος του δρόμου και απομένουν άλλα 10 λεπτά περπάτημα, σε ένα πλακόστρωτο μονοπάτι, μέχρι την είσοδο του μοναστηριού. Για να μπορέσουμε να επισκεφθούμε εσωτερικά την μονή, θα πρέπει να έχουμε έρθει σε επικοινωνία με τον ιερέα στον Βρονταμά.
