Εγκαταλειμμένα Χωριά

Translate

Ανάβατος

Ο Ανάβατος είναι μία επιβλητικό μεσαιωνική καστροπολιτεία της κεντρικής Χίου, 20 περίπου χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του νησιού. Ο μεσαιωνικός αυτός οικισμός είναι χτισμένος σε υψόμετρο 450 μέτρων πάνω σε έναν λόφο με απόκρημνες πλαγιές, γεγονός που του προσέδωσε το προσωνύμιο «Μυστράς του Αιγαίου». Η είσοδος στον οχυρωμένο οικισμό είναι εφικτή μόνο από ένα σημείο στη βόρεια πλευρά. Όπως υποδηλώνει και το όνομά του, η ονομασία οφείλεται στη δύσβατη θέση που είναι χτισμένος. Ανάβατος προσδιορίζει το δύσβατο και πράγματι η πρόσβαση στο μεσαιωνικό οικισμό είναι ακριβώς αυτό που περιγράφει το όνομα.

Ο οικισμός

Πρόκειται για ένα σπάνιο δείγμα αμυντικής αρχιτεκτονικής όπου οι πρώτοι κάτοικοί του επωφελήθηκαν από τη φυσική οχύρωση αυτού του βράχου και το ενδυνάμωσαν με έναν κυκλικό τοίχο που στο εσωτερικό του οποίου βρίσκονται τα σπίτια. Στο πυρήνα του οικισμού, τα σπίτια είναι φτιαγμένα από πέτρα και μοιάζουν να είναι κολλημένα το ένα με το άλλο. Κοντά στην μοναδική πύλη του τείχους υπάρχει μία επιβλητική οικοδομή που κυριαρχεί ανάμεσα στα κτίσματα της ανατολικής πλευράς. Είναι το λεγόμενο "Τριώροφο" που αποτελείται από το λιοτρίβι, το διδακτήριο, την δεξαμενή και την εκκλησία της Παναγιάς. Ξεχωρίζει επίσης ο ναός Του Ταξιάρχη, μία δίκλιτη βασιλική εντός του κάστρου. Τα σπίτια είναι κυρίως διώροφα με το ισόγειο να χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός χώρος ή στάβλος, ενώ στον όροφο βρισκόταν η οικία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σπίτια εδράζονται πάνω στο βράχο χωρίς θεμέλια και είναι κατασκευασμένα από τοπικό ασβεστόλιθο και για κονίαμα έχει χρησιμοποιηθεί αργιλόχωμα με μικρή περιεκτικότητα σε ασβέστη και άμμο.  

Ίδρυση του οικισμού

Η ίδρυση του οικισμού ανάγεται στους μέσους βυζαντινούς χρόνους (11^ος αιώνας) από εργάτες που έφτασαν στη Χίο για την κατασκευή της Νέας Μονής επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου. Σύμφωνα όμως με μία άλλη εκδοχή, το χωριό ιδρύθηκε λόγω των πειρατικών επιδρομών που μάστιζαν τα δυτικά παράλια της Χίου. Ο πρώτος πυρήνας κτίστηκε στη κορυφή του λόφου, ωστόσο, ο οικισμός διευρύνθηκε ανατολικά κατά τη περίοδο κατοχής του νησιού από τους γενουάτες, δημιουργώντας το Μεσοχώρι. Η πολεοδομική ανάπτυξη ολοκληρώθηκε κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας. Σύμφωνα με τον Ιταλό χαρτογράφο Φραντζέσκο Πιατσέντζα, κατά τα τέλη του 17^ου αιώνα, ο πληθυσμός ήταν περίπου 150 κάτοικοι.  

Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού που ζούσαν στο παλιό πυρήνα του οικισμού, σφαγιάστηκαν το 1822 από τους Τούρκους, ενώ ο μεγάλος σεισμός του 1881 είχε ως συνέπεια την καταστροφή πολλών οικοδομών. Μετά τη σφαγή ο οικισμός εγκαταλείφθηκε, ενώ οι λιγοστοί εναπομείναντες κάτοικοι, έκτισαν στους πρόποδες του λόφου το Νέο Χωριό όπου δεσπόζει ο νέος ναός του Ταξιάρχη. Το χωριό είναι πλέον σχεδόν εγκαταλελειμμένο, με ελάχιστους μόνιμους κατοίκους τον χειμώνα. Αν και έρημο, αποτελεί σημείο αναφοράς για το νησί της Χίου, αφού εδώ γράφτηκε ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του νησιού.

Επίσκεψη

Ο γραφικός οικισμός με τα ερειπωμένα σπίτια, τα καλντερίμια, τις αψίδες και την εντυπωσιακή θέα από την κορυφή μαγεύει τους επισκέπτες και προσφέρεται για πολλές φωτογραφίες. Στο νέο οικισμό λειτουργεί εστιατόριο για όσους θελήσουν να συνδυάσουν την εκδρομή στον Ανάβατο με ένα παραδοσιακό γεύμα. Η επίσκεψη στο μεσαιωνικό οικισμό μπορεί να επίσης να συνδυαστεί με μία βόλτα στο μεσαιωνικό χωριό Αυγώνυμα και στον όρμο της Ελίντας με τα γαλαζοπράσινα νερά. Ο Ανάβατος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους και πιο ιστορικούς μεσαιωνικούς οικισμούς της χώρας και εντυπωσιάζει όσους τον επισκέπτονται.

Πίνακας Αποστάσεων

• Ανάβατος - Χίος: 20,1 χλμ. (32 λεπτά)
• Ανάβατος - Αυγώνυμα: 4,7 χλμ, (9 λεπτά)
• Ανάβατος - Παραλία Ελίντα: 14,3 χλμ. (23 λεπτά)