Καβάλα
H Καβάλα βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Μακεδονίας, κτισμένη στους πρόποδες του όρους Σύμβολο, και είναι η 4η μεγαλύτερη πόλη σε αυτή την περιοχή, με μόνιμο πληθυσμό που ανέρχεται στους 54.027 κατοίκους. Οι κυριότερες περιοχές του νομού είναι: Καβάλα, Ελευθερούπολη, Νέα Πέραμος, Φίλιπποι, Χρυσούπολη. Η Καβάλα είναι ένας από τους 13 νομούς της Μακεδονίας και συνορεύει με τους νομούς Δράμας, Ξάνθης, Σερρών, βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος και περιλαμβάνει το νησί Θάσο καθώς και άλλες γειτονικές νησίδες. Μέσω της Εγνατίας Οδού απέχει 650 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 160 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη.
Πιθανολογείται πως το όνομα της πόλης προέρχεται από τον αρχαίο οικισμό "Σκαβάλλα", σημερινή Παλαιά Καβάλα, από την οποία θεωρείται πως έφτασαν στην Καβάλα οι αρχαίοι κάτοικοί της. Η Σκαβάλλα αναφέρεται από το 470 π.Χ. ως σύμμαχος των Αθηναίων. Με το πέρασμα του χρόνου καταστράφηκε από τις επιδρομές των βαρβάρων και οι κάτοικοί της διαφεύγοντας, ήρθαν στην Χριστούπολη για περισσότερη ασφάλεια. Με τον ερχομό των νέων κατοίκων η πόλη έλαβε άλλη όψη, έπαψε να λέγεται Χριστούπολις και αναφέρεται ως Νέα Σκαβάλα. Άλλοι ιστορικοί λένε ότι το όνομα της η πόλη το πήρε απο τους Ιταλούς Γενουάτες που κατοίκησαν σε αυτήν. Αυτοί όταν πρωτοείδαν την πόλη μακριά από την θάλασσα, που έμοιαζε με άλογο την είπαν καβάγιο (Cavallo=άλογο) δηλαδή "άλογο" και έτσι επικράτησε να λέγεται Καβάλα.
Η πόλη της Καβάλας είναι η πρωτεύουσα και το κύριο λιμάνι του ομώνυμου νομού. Το λιμάνι της Καβάλας είναι από τα σημαντικότερα της χώρας με αξιόλογη εμπορική και τουριστική κίνηση. Η σύγχρονη πόλη της Καβάλας, με τις γραφικές συνοικίες, είναι αμφιθεατρικά χτισμένη πάνω σ’ ένα λόφο, και συγκεντρώνει πολλά σημαντικά αξιοθέατα.
Στην Παλιά Πόλη ή αλλιώς στη συνοικία της Παναγίας θαυμαστά είναι τα κτίρια, τα πλακόστρωτα και τα μνημεία, που μαρτυρούν την πολυκύμαντη ιστορία της. Ξεκινώντας την περιήγηση της οδού Θεοδώρου Πουλίδου στα δεξιά συναντά κανείς το 5ο Γυμνάσιο σήμερα (το άλλοτε Οικονομικό Γυμνάσιο). Συνεχίζοντας και φθάνοντας στον κεντρικό δρόμο της Παλιάς Πόλης, συναντάμε το Ιμαρέτ, ένα υπέροχο ισλαμικό κομψοτέχνημα που χτίστηκε το 1817 από το Μεχμέτ Αλή και χρησιμοποιήθηκε ως ιεροδιδασκαλείο και πτωχοκομείο. Σήμερα είναι ένα πολυτελέστατο ξενοδοχείο σε εξέχουσα θέση που θα ζήλευαν πολλές Ευρωπαϊκές χώρες. Επιπλέον σε όλο το μήκος της οδού υπάρχουν γραφικά ταβερνάκια και καφέ. Προχωρώντας προς την «μύτη» της Χερσονήσου της Παναγίας, στα αριστερά βρίσκεται το σπίτι του Μεχμέτ Αλή, ιδρυτή της τελευταίας Αιγυπτιακής Δυναστείας. Το σπίτι του σώζεται έως και σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση, λειτουργούσε ως μουσείο και μπαρ – εστιατόριο, σήμερα όμως δεν έχει καμία χρήση, είτε εμπορική είτε μουσειακή, με αποτέλεσμα να μην είναι ανοιχτό στο κοινό. Ακριβώς μπροστά από την αυλή του σπιτιού του Μεχμέτ Αλή βρίσκεται το μπρούτζινο άγαλμα του (καβαλάρης), ως ενθύμιο ενός από τους λάτρεις και ευεργέτες της πόλης.
Λίγο μετά την πλατεία βρίσκεται ένας από τους πιο όμορφους ναούς της πόλης με την πιο μαγευτική θέα, ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στο σημείο που είναι χτισμένη η εκκλησία, βρισκόταν ένα γυναικείο μοναστήρι από το οποίο σώζεται μόνο το καμπαναριό. Για την εικόνα της Παναγίας μάλιστα λέγεται πως είναι θαυματουργή και συγκεντρώνει κάθε χρόνο χιλιάδες τάματα. Κάποιος αλλόθρησκος πολλά χρόνια πριν είχε μπει στην εκκλησία και προσπάθησε να την κλέψει. Στα χέρια του η εικόνα έγινε ζυμάρι, αυτός φοβήθηκε και την πέταξε κάτω. Στα χέρια της γυναίκας που την βρήκε, έγινε ξανά εικόνα από φλοιό ξύλου και μέχρι και σήμερα υπάρχουν άσπρα σημάδια τριγύρω. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι ασπρίλες από το ζυμάρι.
Στο τέλος της Χερσονήσου της Παλιάς Πόλης, ξεπροβάλει ο Φάρος. Τοποθετημένος σε ένα μαγευτικό σημείο, είναι από τις πιο αγαπημένες γωνίες της πόλης, ιδανική για φωτογραφίες και ρομαντικές βόλτες. Ακριβώς κάτω από τον Φάρο, στα "βραχάκια" της Παναγίας, βρίσκεται ένας χώρος ιδανικός για ριψοκίνδυνους κολυμβητές και δεινούς ψαράδες.
Η Καβάλα διαθέτει πολυάριθμες παραλίες, πολλές από τις οποίες έχουν βραβευτεί με γαλάζιες σημαίες. Είναι μια από τις λίγες πόλεις της Ελλάδας που μέσα στον πολεοδομικό της ιστό διαθέτει 4 οργανωμένες παραλίες. Δυτικά, την παραλία της Ραψάνης, την δημοτική πλαζ της Καλαμίτσας και τον πολυχώρο του Μπάτη. Στη συνέχεια αν ακολουθήσετε την οδό αυτή θα βρείτε τις υπέροχες οργανωμένες ή και μη οργανωμένες, μεγάλες και μικρές παραλίες του Παληού και στην συνέχεια της Νέας Ηρακλείτσας και της Νέας Περάμου. Στην ανατολική πλευρά της πόλης βρίσκεται η παραλία του Περιγιαλιού, η παραλία της Άσπρης Άμμου ενω ακολουθεί μετέπειτα αυτή της Νέας Καρβάλης.
Συνεχίζοντας την περιήγηση στα ιστορικά δρομάκια της παλιάς πόλης συναντάμε το τζαμί του Χαλίλ Μπέη, το οποίο υπήρξε τέμενος και είναι ένα κτίριο με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Το τέμενος είναι κτισμένο επάνω στα θεμέλια παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Στην κορυφή της παλιάς πόλης δεσπόζει το φρούριο της Καβάλας, το οποίο αποτελεί το πιο σημαντικό ιστορικό μνημείο και αξιοθέατο. Σωζόμενα τείχη της ακρόπολης υπάρχουν ακόμη σε πολλά μέρη της Παλιάς Πόλης και μπορεί να τα συναντήσει κανείς ενώ περιηγείται. Τέλος κατηφορίζοντας από την οδό Λάμπρου Κατσώνη στην πίσω πλευρά της Παλιάς Πόλης, διακρίνει κανείς το παλιό ναυπηγείο που παραμένει ίδιο όλα αυτά τα χρόνια. Και η διαδρομή «τερματίζει» στις Καμάρες – παλιό υδραγωγείο της Καβάλας.
Στην υπόλοιπη πόλη, μπορείτε να επισκεφθείτε και να θαυμάσετε τις παλιές καπναποθήκες, το Μνημείο Ηρώων στον καταπράσινο δημοτικό κήπο, τη Μεγάλη Λέσχη, το γραφικό λιμάνι και τα παραδοσιακά μικρομάγαζα. Την πόλη επίσης κοσμούν πολλές εκκλησίες με εκπληκτικές αγιογραφίες. Τέτοιες είναι ο Άγιος Παύλος, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Σίλας, καθώς και η Μονή Λαζαριστών. Η Καβάλα διαθέτει επίσης Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο.
Η περιήγηση στην Παλιά Πόλη μπορεί να γίνει με αυτοκίνητο, με τα πόδια αλλά και με το τρενάκι του Δήμου Καβάλας που είναι ένα μεταφορικό μέσο το οποίο εξυπηρετεί τους κατοίκους της Παναγίας αλλά και τους τουρίστες. Το τρενάκι έχει ως αφετηρία την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, έναντι της Πλατείας Ελευθερίας.
Επίσης η Καβάλα διαθέτει χώρους για ανάπαυση και πεζοπορικές διαδρομές. Από πλευράς χλωρίδας η Καβάλα αποτελείται απο τεχνητές δασικές εκτάσεις καθότι είναι χτισμένη σε βραχώδες ανάγλυφο. Διαθέτει τρία μεγάλα άλση, με χώρους άθλησης που ενδείκνυνται παράλληλα για μια ημερήσια εκδρομή. Πρόκειται για το άλσος της Παναγούδας στην συνοικία της Αγίας Παρασκευής, το περιαστικό δάσος της Καβάλας στη Χωράφα και το άλσος των Πεντακοσίων στον ομώνυμο συνοικισμό. Επιπλέον, κεντρικά θα βρείτε το Δημοτικό Κήπο και το πάρκο του Φαλήρου στην Παραλία (με γήπεδο μπάσκετ, παιδική χαρά και ειδικά διαμορφωμένο χώρο για σκέιτμπορντ).
Υπάρχουν αρκετές πεζοπορικές διαδρομές οι οποίες ξεκινούν μέσα από την πόλη. Πρόκειται για το τμήμα της αρχαίας Εγνατίας Οδού στα δυτικά, για το μονοπάτι που ξεκινάει από την περιμετρική στο ύψος του Αγίου Παντελεήμονα και καταλήγει στο Σταυρό, το ιστορικό μονοπάτι που ακολουθεί το δρόμο του νερού από το οποίο υδρεύονταν η Καβάλα στο παρελθόν (ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου) και τέλος το μονοπάτι που ακολουθεί το ρέμα της Παλαιάς Καβάλας, το οποίο αναδείχτηκε και διαμορφώθηκε από τον τότε δήμο Φιλίππων (απέχει 15 λεπτά με αυτοκίνητο από την Καβάλα).
Η Καβάλα διαθέτει λιμάνι το οποίο το 2013 μετονομάστηκε σε "Απόστολος Παύλος" ενώ το 2016 το έργο κατασκευής πλωτών εγκαταστάσεων είχε ως αποτέλεσμα την δυνατότητα ελλιμενισμού περίπου 210 τουριστικών σκαφών. Παρέχονται ακτοπλοϊκές συνδέσεις με τη Θάσο, τα νησιά του Βορείου και Ανατολικού Αιγαίου (Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Φούρνοι) και το Λαύριο. Ο Κρατικός Αερολιμένας Καβάλας "Μέγας Αλέξανδρος" βρίσκεται στη Χρυσούπολη και εξυπηρετεί τους νομούς Καβάλας, Δράμας και Ξάνθης συνδέωντας την Καβάλα καθημερινά με την Αθήνα και εβδομαδιαία με άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Το αεροδρόμιο βρίσκεται σε απόσταση 30χλμ από την Καβάλα και 12χλμ από την Χρυσούπολη. Η πόλη δεν συνδέεται με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας λόγω της μορφολογίας του εδάφους αλλά εξυπηρετείται από το Σιδηροδρομικό Σταθμό Δράμας.
Βορειοανατολικά της Καβάλας, χτισμένη στους πρόποδες του Παγγαίου, η Ελευθερούπολη, διατηρεί την παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική. Σημαντικά αξιοθέατα είναι οι στοές των αρχαίων μεταλλείων, το Δασικό χωριό Παγγαίου και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου που καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1972.
Η Νέα Πέραμος είναι ένα τουριστικό χωριό, όπου εκτός από τις εκτεταμένες παραλίες, μπορεί κανείς να επισκεφθεί την ακρόπολη και τα ερείπια της αρχαίας Οισύμης, και τις εκκλησίες των Ταξιαρχών και του Αγίου Αθανασίου.
Η Χρυσούπολη βρίσκεται στο κέντρο της πεδιάδας του Νέστου. Εδώ υπάρχει το ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δάσος του ποταμού Νέστου, ο οποίος είναι προστατευόμενος από το Natura 2000 και τη Συνθήκη Ramsar και φιλοξενεί μια σπάνια ποικιλία χλωρίδας και πανίδας (300 είδη πτηνών, 11 αμφίβιων, 21 ερπετών, θηλαστικών και φυτών). Επίσης αξιόλογη είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, κτίσμα του 1884.
Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων είναι ο σημαντικότερος στην Ανατολική Μακεδονία και Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, αρχαιολογικό μουσείο, παλαιολιθικό οικισμό, αρχαίο θέατρο, ακρόπολη, τμήμα της αρχαίας αγοράς, ιερό αιγυπτιακών θεοτήτων και τη φυλακή του Αποστόλου Παύλου.
Ιστορία
Η βορειότερη αιγαιοπελαγίτικη πόλη της Ελλάδας έχει να επιδείξει πλούσια κληρονομιά στη μακραίωνη ιστορία της. Ειδικότερα, η χερσόνησος της Παναγίας (παλιά πόλη) με την ισχυρή οχύρωση, η πρώτη φάση της οποίας ανάγεται στα όψιμα αρχαϊκά χρόνια, αποτέλεσε τον οικιστικό πυρήνα της αρχαίας Νεάπολης, της μεσαιωνικής Χριστούπολης και της νεότερης Καβάλας. Αποικία της Θάσου, όπως μαρτυρούν οι επιγραφές και η κεραμική του 7ου αιώνα π.Χ. υπήρξε η γέφυρα (εμπορική και πολιτιστική) ανάμεσα στο νησιωτικό χώρο του αιγαίου και τη Θρακική ενδοχώρα. Πιστή σύμμαχος των Αθηναίων μετά τα Περσικά πέρασε στην κυριαρχία των Μακεδόνων από τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών εμφυλίων πολέμων (μάχη Φιλίππων 42 π.Χ.)
Το 49 μ.Χ., στην Καβάλα αποβιβάζεται ο Απόστολος Παύλος στην προσπάθειά του να μεταδώσει το κύρηγμα του ευαγγελίου στον Ευρωπαϊκό χώρο, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την πνευματική πορεία του Δυτικού κόσμου, αφού στους Φιλίππους (16 χιλιόμετρα βορειοδυτικά) βαφτίζεται η πρώτη Χριστιανή, η Λυδία η Φιλιππησία και δημιουργείται η πρώτη χριστιανική κοινότητα στην Ευρώπη. Η μετονομασία σε Χριστούπολη αντανακλά το Χριστιανικό χαρακτήρα της πόλης κατά τη Μεσαιωνική περίοδο, κατά την οποία δημιουργούνται σημαντικά οχυρωματικά έργα και επισκευάζονται τα τείχη της μετά την καταστροφή από τους Νορμανδούς (12ος αιώνας). Στα τέλη του 14ου αιώνα καταστρέφεται ολοκληρωτικά από τους Τούρκους και από τα μέσα του 16ου αιώνα, κατά τη πρώιμη οθωμανική περίοδο, παρουσιάζεται μία νέα πόλη με την ονομασία Καβάλα με σημαντικά έργα όπως ο ενισχυμένος εξωτερικός περίβολος των τειχών της, το υδραγωγείο – aquaduct (οι γνωστές καμάρες) και το πρώτο μουσουλμανικό τέμενος (ο σημερινός ναός του Αγίου Νικολάου) στο χώρο του οποίου κατά την παράδοση αποβιβάσθηκε ο Απόστολος Παύλος.
Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με ενέργειες της δραστήριας ελληνικής κοινότητας, η Καβάλα επεκτείνεται οικιστικά εκτός των τειχών της προκειμένου να δημιουργηθούν χώροι που θα διευκόλυναν την αποθήκευση, επεξεργασία και το εμπόριο καπνού. Το όνομα της Καβάλας ταυτίστηκε για πολλές δεκαετίες με το καπνικό εμπόριο και το λιμάνι της εθεωρείτο το σημαντικότερο εξαγωγικό κέντρο καπνού της χώρας. Τον Ιούνιο του 1913 η Καβάλα απελευθερώνεται και ακολουθεί την ιστορική πορεία του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Μεγάλος όγκος προσφύγων εγκαθίσταται στην πόλη μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και συμβάλλει στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της περιοχής. Την περίοδο ‘41-’44 η Καβάλα βρίσκεται υπό βουλγαρική κατοχή και πολλοί κάτοικοί της γνωρίζουν την ομηρία και τα βασανιστήρια. Μετά την απελευθέρωση και κυρίως τη δεκαετία του ’60 πολλοί Καβαλιώτες μεταναστεύουν στη Δυτική Ευρώπη.
Σημαντικές δραστηριότητες οικονομικού χαρακτήρα στηρίζουν την οικονομία της πόλης. Η αλιεία αποτελούσε και αποτελεί σημαντικό παράγοντα απασχόλησης και πλούτου για την περιοχή. Η δημιουργία χημικής βιομηχανίας (Β.Φ.Λ.) στη Νέα Καρβάλη κατά τη δεκαετία του ’60 τόνωσε την τοπική οικονομία και προσέφερε πολλές θέσεις εργασίας. Παράλληλα τα κοιτάσματα πετρελαίου που βρέθηκαν στον κόλπο της, κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, ενίσχυσαν την οικονομική ζωή. Στο εξαγωγικό εμπόριο εντάσσεται και η εμπορία μαρμάρου, πλούσια αποθέματα του οποίου υπάρχουν, όχι μόνο στη Θάσο, αλλά και στους ορεινούς όγκους που περιβάλλουν την Καβάλα. Τέλος, ο τουρισμός αποτελεί σημαντικό οικονομικό κεφάλαιο, κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες με έργα τουριστικής υποδομής κυρίως σε περιοχές με ιστορικό και φυσικό ενδιαφέρον (Θάσος, Φίλιπποι, Νέστος, Παγγαίο, Νέα Πέραμος).
Αξιοθέατα:
1. Το τέμενος Ιμπραήμ Πασά
2. Το Τζαμί Χαλίλ Μπέη
3. Το Ιμαρέτ
4. Η Οικία Μεχμέτ Αλή Πασά
5. Το Φρούριο
6. Οι Καμάρες
7. Το 5ο Γυμνάσιο
8. Το 1ο Γυμνάσιο
9. Το 15ο Δημοτικό Σχολείο
10. Το Δημοτικό Ωδείο
11. Η Δημοτική Καπναποθήκη
12. Το Συγκρότημα Αυστρο - Ελληνική
13. Το Εμπορικό Κέντρο
14. Η οικία του Μεχμέτ Αλή Πασά
15. Το κτίριο της Μεγάλης Λέσχης
16. Το Παλαιό Δημαρχείο (Μέγαρο Τόκου)
17. Το Δημαρχείο
18. Το Μέγαρο Βιξ
19. Η Μονή Λαζαριστών
20. Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Τιμίου Προδρόμου - Άγιος Ιωάννης
21. Ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου
22. Το Αρχαιολογικό Μουσείο
23. Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο
24. Το Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού
25. Το Δημοτικό Μουσείο Καπνού
26. Το Ναυτικό Μουσείο
27. Το Μουσείο Μεχμέτ - Αλή
28. Το Ιστορικό - Εθνολογικό Μουσείο Νέας Καρβάλης
29. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη
30. Το Ιστορικό και Λογοτεχνικό Αρχείο
Δείτε
Καταρράκτης Παλιάς Καβάλας
Καταρράκτες
Φρούριο Καβάλας
Κάστρα/Φρούρια
Φίλιπποι
Αρχαίες Πόλεις
Μεσαιωνικό Υδραγωγείο - Καμάρες
Συστήματα Ύδρευσης