Άγιος Πρόκοπος – Περιβόλια – Επάνω Κάμπος – Ελληνικά – Γέφυρα – Πρετέση – Σκάρκος – Χώρα
Ο Επάνω Κάμπος ήταν ο παλιός σιτοβολώνας του νησιού και σήμερα μπορεί να χαρακτηριστεί ως γη υψηλής παραγωγικότητας με τις αναβαθμίδες του και το πιο γόνιμο έδαφος του νησιού. Στη συγκεκριμένη περιοχή θα έχετε ιδία άποψη για την αγροτική παράδοση του νησιού. Οι κάτοικοι αυτού του μικρού νησιού έχουν χειροπιαστά σημάδια του μεγαλείου του κυκλαδικού πολιτισμού στο άμεσο περιβάλλον τους και έχουν υιοθετήσει τεχνικές και πρακτικές παρατηρώντας τα επιτεύγματα που τους άφησαν οι σπουδαίοι πρόγονοι τους. Προσαρμόζοντας τα με την εφευρετικότητα τους στις απαιτήσεις του λιτού φυσικού περιβάλλοντος των Κυκλάδων και στις προσωπικές ανάγκες τους συνεχίζουν και σήμερα να παράγουν μοναδικά δείγματα πολιτισμού.
Στην περιοχή Ελληνικά μπορείτε να παρατηρήσετε έξω από το εκκλησάκι της Παναγιάς αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη και με ένα πιο προσεκτικό βλέμμα στο κελί που βρίσκεται δίπλα του θα εντυπωσιαστείτε από το μέγεθος των σχιστολιθικών πλακών που έχουν χρησιμοποιηθεί για την οικοδόμηση του. Το τοπωνύμιο «Ελληνικά» προδιαθέτει για περιοχή με αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Μπορείτε να κάνετε τη δική σας εκτίμηση για την εποχή οικοδόμησης του κτιρίου δίπλα στο εκκλησάκι.
Μετά τον Άι Βλάση έχετε εναλλακτικές διαδρομές. Αν ακολουθήσετε την αριστερή διαδρομή θα περάσετε μπροστά από τον αρχαιολογικό χώρο του Σκάρκου. Η σύγχρονη αρχαιολογική έρευνα της Ίου από την ομάδα της κ. Μάρθαρη έφερε στο φως ένα μοναδικό δείγμα της Πρωτοκυκλαδικής Ι και ΙΙ περιόδου (2.800 – 2.700 π.Χ.). Τα πρωιμότερα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας που επισημάνθηκαν ως σήμερα στο νησί προέρχονται από τη θέση Σκάρκος. Ένα λόφο με πολεοδομική οργάνωση ανάλογη του λόφου που σήμερα βρίσκεται η Χώρα της Ίου.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η σύγχρονη χώρα είναι ένα πιστό αντίγραφο του αρχαίου οικισμού, ακόμα και οι δραστηριότητες των κατοίκων φαίνονται να παρουσιάζουν ομοιότητες παρά το πέρασμα τόσων αιώνων. Πρέπει να επισημάνουμε ότι ο αρχαιολογικός χώρος του Σκάρκου βραβεύθηκε για την αξιοσημείωτη ποιότητα διαμόρφωσης του χώρου και πάνω από όλα για τις ελάχιστες και εξαιρετικής ευαισθησίας παρεμβάσεις, οι οποίες δεν αλλοίωσαν το μοναδικό τοπίο. Τα βραβεία πολιτιστικής κληρονομιάς απονεμήθηκαν από κοινού από την ΕΕ και την Europa Nostra (πανευρωπαϊκή ομοσπονδία για την πολιτιστική κληρονομιά). Στην περιοχή Πηγαδάκια υπάρχουν τρία παλαιά πηγάδια.
Πηγή: ios.gr - iospaths.gr