
Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Έδεσσας
Ο Ιερός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου βρίσκεται στην παλαιά συνοικία της Έδεσσας, το Βαρόσι, ανάμεσα στο Μητροπολιτικό Μέγαρο και το Παρθεναγωγείο. Είναι ένας από τους δύο ναούς της πόλης που διασώζονται από τη βυζαντινή περίοδο και αρχικά ήταν αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού. Η ανέγερση του ναού τοποθετείται στα μέσα του 14ου αιώνα, λίγο πριν την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους. Για να αποφευχθεί η μετατροπή του ναού σε τζαμί κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, μετονομάστηκε σε ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκείνη τη περίοδο υπήρχε εντολή του σουλτάνου για μετατροπή σε τζαμί όλων των εκκλησιών που έφεραν την ονομασία «Αγία Σοφία», όνομα που παρέπεμπε στην Αγία Σοφία στη Κωνσταντινούπολη.
Η εκκλησία είναι κτισμένη στα ερείπια προγενέστερου ναού του 5ου αιώνα όπως μαρτυρούν οι κίονες και τα κιονόκρανα στο εσωτερικό του. Πρόκειται για μία τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με υπερυψωμένο εσωτερικό κλίτος που κατά το παρελθόν υπήρξε η μητρόπολη της πόλης της Έδεσσας. Το εσωτερικό της είναι διακοσμημένο με δύο στρώματα τοιχογραφιών, ένα από την περίοδο 1375-1385 ή 1389 και ένα ακόμη στρώμα τοιχογραφιών του 17ου αιώνα. Η εικονογράφηση του ναού, φέρει αρκετές ομοιότητες με τις καλλιτεχνικές σχολές της Θεσσαλονίκης και της Κωνσταντινούπολης, του τέλους του 13ου αιώνα και των αρχών του 14ου αιώνα. Αξιόλογο είναι το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού του 18ου αιώνα, με εικόνες του ζωγράφου Αποστόλη Λογγιανού Βοδενιώτη (1761). Εξαιρετικός είναι επίσης ο επισκοπικός θρόνος όπως και οι κίονες. Στο ναό διασώζεται κτητορική επιγραφή ανάμεσα στις τοιχογραφίες όπου εμφανίζονται οι λέξεις (Η ΣΟ)ΦΙΑ ΤΟΥ Θ(ΕΟ)Υ, που επιβεβαιώνει ότι αρχικά η εκκλησία ήταν αφιερωμένη στη Σοφία του Θεού.
Την δεκαετία του 1970 έγιναν εργασίες συντήρησης του ναού κατά τις οποίες απομακρύνθηκαν προσθήκες του 1920, που αλλοίωναν την μορφή του. Εργασίες συντήρησης έγιναν και το 1997. Ο Ιερός Ναός πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου.