Translate 
Ετία
Το μεσαιωνικό χωριό ήταν ένα από τα μεγαλύτερα στη βενετσιάνικη Κρήτη και έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Το όνομα του χωριού προέρχεται από το δέντρο ιτιά, το οποίο στην Κρήτη αποκαλείται Ετιά ή Εθιά. Στο παρελθόν το χωριό αναφέρεται με διάφορα ονόματα. Από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Etea, στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα ως Ettea με 564 κατοίκους, ο Βασιλικάτα το αναφέρει το 1630 ως Ethea ενώ στη τουρκική απογραφή του 1671 αναφέρεται ως Nitye με 62 χαράτσια.
Η παρουσία των ναών της Αγίας Αικατερίνης και του Αγίου Ιωάννη, με ίχνη τοιχογραφιών μαρτυρά ότι το χωριό πιθανότατα υπήρχε ήδη από τη βυζαντινή εποχή. Το γόνιμο έδαφος της περιοχής καθώς και το κλίμα βοήθησαν στη μεγάλη ανάπτυξη του οικισμού κατά τους ενετικούς χρόνους. Έτσι το χωριό έγινε ένας από τους μεγαλύτερους οικισμούς της Κρήτης.
Το χωριό έχει εγκατεληφθεί και σχεδόν όλα τα σπίτια έχουν μετατραπεί σε ερείπια. Τα μόνα κτήρια που μένουν ακόμη «ζωντανά» είναι οι δύο εκκλησίες του και η ενετική έπαυλη Ντεμέτζο (De Mezzo) ή Σεράι. Η έπαυλη που χτίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, από τον Ενετό άρχοντα Πιέτρο Dei Mezzo, του οποίου αποτελούσε φέουδο η γύρω περιοχή, αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα δείγματα βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής σε ολόκληρη την Κρήτη. Το κτίριο σύμφωνα με περιγραφές αρχικά ήταν τριώροφο αλλά μετά από διαδοχικές καταστροφές σήμερα σώζεται μόνο το ισόγειο. Όλο το οικοδόμημα ήταν περιτειχισμένο έχοντας στην ανατολική του πλευρά μια μεγάλη αυλή. Η έπαυλη είχε πλούσιο διάκοσμο με το οικόσημο της οικογένειας να κατέχει εξέχουσα θέση στο διάκοσμο.Στην ανατολική πλευρά της έπαυλης υπήρχε κρήνη που κατασκεύσασε ο επίσκοπος Τριβιζάς Μελέτιος το 1701 , ενώ στην εξωτερική μεριά του τείχους βρίσκονταν γούρνες, στις οποίες έτρεχε το νερό της κρήνης.
Μετά την απομάκρυνση των Βενετών η έπαυλη πέρασε στα χέρια των Τούρκων και χρησιμοποιήθηκε σαν κατοικία των προκρίτων, γνωστή ως Σεράγι. Το Δεκέμβριο του 1928 κατά την εκστρατεία των Γραμβουσανών κατά των Τούρκων, η έπαυλις πολιορκήθηκε από τους επαναστάτες και οι πολιορκημένοι Τούρκοι μαζί με τα γυναικόπαιδα που βρισκόντουσαν έγκλειστοι, αναγκάστηκαν να παραδοθούν.Τότε ήταν που αφαιρέθηκε ξυλεία από τη στέγη με αποτέλεσμα να καταρεύει ο δεύτερος όροφος της οικίας.
Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 το χωριό με το όνομα Nethia εμφανίζεται με 2 χριστιανικές και 10 μουσουλμανικές οικογένειες. Το 1881 με το όνομα Ετηά με 18 χριστιανούς και 94 μουσουλμάνους κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 ο πληθυσμός του χωριού είχε μειωθεί στους 8 κατοίκους αφού όλοι οι μουσουλμάνοι κάτοικοι το είχαν εγκαταλείψει.
Το μεσαιωνικό χωριό βρίσκεται κοντά στις Λιθίνες και το Ζήρο στο νομό Λασιθίου.
