Translate 
Παναγία Χοζοβιώτισσα
Ο χαρακτηρισμός της ως «κόσμημα» του Αιγαίου πελάγους δεν αποδίδεται τυχαία. Η Παναγία Χοζοβιώτισσα αποτελεί δίχως αμφιβολία το σπουδαιότερο θρησκευτικό μνημείο του νησιού, και όχι μόνο. Κτίσθηκε τον ένατο αιώνα (812 – 813 μ. Χ.) και ανακαινίσθηκε το 1088 μ. Χ. από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α. Κομνηνό. Δίνει την αίσθηση λαξευμένης, μέσα σε απόκρημνα βράχια που τη περιβάλλουν, Ιεράς Μονής, ορατής μόνο δια του πελάγους. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Αμοργιανοί τη θεωρούν ως τη προστάτιδα του νησιού τους.
Η Μονή Χοζοβιώτισσας έχει μήκος σαράντα και πλάτος πέντε μέτρα ενώ αποτελείται από οκτώ επίπεδα – ορόφους. Στην είσοδο της, η σκάλα ενώνεται στη κυριολεξία με το βράχο και οδηγεί τον επισκέπτη στο τέταρτο όροφο. Τα κελιά της Ιεράς Μονής φτάνουν τα δεκαπέντε ενώ οι χώροι της αριθμούνται σε εβδομήντα δύο (72). Καμάρες, τόξα, βυζαντινού τύπου ή οξυκόρυφα των χρόνων της Ενετοκρατίας (1296-1537), κτισμένα με πέτρες ή πωρόλιθο από την Μήλο, ξυλοδόκαρα και ξυλοδεσιές χαρακτηρίζουν τον περίπλοκο και συνάμα δαιδαλώδη εσωτερικό της χώρο. Τα κελιά των Μοναχών, η τράπεζα, τα μαγειρεία, οι φούρνοι, οι αποθήκες, οι στέρνες και τα πηγάδια, όλα τοποθετούνται σφηνωμένα μέσα στον φυσικό βράχο που μεταμορφώνεται σε λειτουργικό οικοδόμημα και αποτελεί θαυμαστό δείγμα λειτουργικής λαϊκής αρχιτεκτονικής.
Σήμερα στην Ιερά Μονή Χοζοβιώτισσας βρίσκονται τρείς μοναχοί. Στο μικρό καμαροσκέπαστο εκκλησάκι βρίσκονται, μεταξύ άλλων και οι ζωντανές μαρτυρίες της τοπικής προφορικής παράδοσης για την καταγωγή της εικόνας από τα Χόζοβα (ή το Χόζοβο) της Παλαιστίνης: οι δύο ενεπίγραφες εικόνες της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας ή ΧΩΖΗΒΙΤΙCΑΣ, και η σιδερένια “σμίλη” του αρχιμάστορα, ζωντανό σημάδι της διήγησης “για την ακριβή θέση που όρισε η Παναγία να κτιστεί ο ναός της”.
Αλλά και για την ιστορία της ίδρυσης της Μονής, σημαντικό τεκμήριο αποτελεί το ασημένιο ενεπίγραφο εξαπτέρυγο, που αναφέρει ότι “ανεκαινίσθη παρ’ Αλεξίου βασιλέως του μεγάλου Κομνηνού”, του Αυτοκράτορος του Βυζαντίου Αλεξίου του Α’ Κομνηνού (1081-1118). Σύμφωνα με τη παράδοση, δημιουργήθηκε από μετονομασία του “Χοζιβίτισσα” ή “Κοζιβίτισσα”, από το τοπωνύμιο Χοζιβά ή Κοζιβά στους Αγίους Τόπους, σήμερα στην περιοχή Wadi Qilt της Ιεριχούς. Εκεί, σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, υπήρχαν από τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους σημαντικά ορθόδοξα Μοναστήρια.
Στα χρόνια της Εικονομαχίας, τον 8ο και 9ο αιώνα η εικόνα μεταφέρθηκε με βάρκα από τους μοναχούς για να σωθεί, φθάνοντας μέσω της θάλασσας στον όρμο της παραλίας Αγ. Άννας Αμοργού. Για τα επόμενα τριάντα με πενήντα χρόνια η εικόνα διαφυλάσσεται στο εκκλησάκι της κυρά – Λεούσας στις παρυφές του Κάστρου της Χώρας. Τον ένατο αιώνα αποφασίζεται το κτίσιμο της Ιεράς Μονής, δίχως αρχικώς να ληφθούν υπόψιν οι δύσκολίες και αντιξοότητες που θα υπήρχαν τότε. Αυτές καθιστούσαν το συγκεκριμένο σημείο ιδιαίτερα δύσβατο, απότομο, βραχώδη και αρκετά επικίνδυνο στην αποτόλμηση κατασκευής ενός τέτοιου εγχειρήματος κτισίματος της Μονής Χοζοβιώτισσας. Το σημείο αυτό επιλέχθηκε εξαιτίας της ομοίωσής του με τον αντίστοιχο των μερών στα Χοζηβά της Παλαιστίνης. Αρχικώς, η ανέγερση της Ιεράς Μονής ξεκίνησε χαμηλότερα σε απόσταση περίπου 260 μέτρων απο τη σημερινή της θέση. Έτσι, οι ομολογουμένως κοπιώδεις και επίπονες εργασίες ξεκίνησαν άμεσα κατά τη διάρκεια της ημέρας, το βράδυ όμως, όλα γκρεμίζονταν.
Στο θέαμα του γεγονότος αυτού και της απογοήτευσης στα πρόσωπα των ανθρώπων που συνέβαλλαν για τη περάτωση του εγχειρήματος της Ιεράς Μονής, ο αρχιμάστορας παρακάλεσε τη Παναγία να του δώσει ένα σημάδι για το που ήταν ενδεδειγμένο να χτιστεί η Ιερά Μονή. Την επόμενη μέρα βρέθηκαν όλα τα εργαλεία- και ανάμεσα σε αυτά, το σμίλι με το ψάθινο ζεμπίλι – καρφωμένα στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το καμπαναριό! (Σήμερα τα εργαλεία φυλάσσονται εντός του ιερού χώρου της Μονής). Οι εργασίες ξεκινούν και πάλι από την αρχή με ιδιαίτερα αργούς ρυθμούς και η ανέγερση δεν ολοκληρώνεται.
Φθάνουμε στο έτος 1088 μ.Χ επί Αλεξίου Α. Κομνηνού, όπου με σχετική εντολή του θα κτισθεί η Ιερά Βασιλική Σταυροπηγιακή Μονή Αγ. Ιωάννη Θεολόγου στο νησί της Πάτμου. Είναι εκείνη η χρονική συγκυρία όπου αναφέρεται στον αυτοκράτορα η ανολοκλήρωτη προσπάθεια ανέγερσης της Ιεράς Μονής και στην Αμοργό. Έπειτα ο ίδιος εξέδωσε σχετική εντολή επιτυχούς ανακαίνησης και περάτωσης της Ιεράς Μονής με τη σημερινή της μορφή.
Μάλιστα ορίσθηκε οι Ιερές μονές Πάτμου και Αμοργού να θεωρηθούν από τότε ως αδελφές, κατοχυρώνοντας την υπόστασή τους. Η Ιερά Μονή Χοζοβιώτισσας περιήλθε στην Ελλαδική εκκλησία και πιο συγκεκριμένα σε αυτήν της Ιεράς Μητροπόλεως Θήρας, Αμοργού και νήσων.
Η Ιερά Μονή (απέχει μόλις 2 χιλιόμετρα από τη Χώρα της Αμοργού) και γιορτάζει κάθε χρόνο στης 21 Νοεμβρίου ανήμερα των Εισοδίων της Θεοτόκου. Πλήθος κόσμου την επισκέπτεται από τα γύρω νησιά εκείνη την περίοδο, ενώ όλο το χρόνο δέχεται επισκέπτες ανά την υφήλιο, με κορύφωση τους καλοκαιρινούς μήνες στη τουριστική σεζόν του νησιού. Το μετόχι της «Φωτοδότης» βρίσκεται στη Χώρα.
Στην Ιερά Μονή μπορείτε να φτάσετε με τα πόδια κατηφορίζοντας (περί τα είκοσι λεπτά) το μονοπάτι που ξεκινάει από την άκρη της Χώρας στο Καλογερικό. Όταν θα συναντήσετε το δρόμο θα δείτε τη σχετική σήμανση που οδηγεί στη Μονή και θα φτάσετε στην αυλόπορτα με το σταυρό. Αξίζει να σημειωθεί ότι τις μεσημβρινές ώρες το Μοναστήρι παραμένει κλειστό (2 μ.μ. – 5 μ.μ).
Εναλλακτικά, εάν επιλέξετε να πάτε οδικώς, στον προαύλιο χώρο, θα αφήσετε το αυτοκίνητο ή το μηχανάκι, και έπειτα θα ανηφορίσετε περί τα 300 λιθόστρωτα σκαλιά για να φτάσετε στην είσοδο της Μονής. Η φανταστική θέα του απέραντου γαλάζιου κάτω από την Ιερά Μονή θα σας αποζημιώσει, κόβοντας την ανάσα κατά τη διάρκεια, αλλά και όταν προσεγγίσετε στην είσοδο της Μονής. Θα ανέβετε τα σκαλιά, θα εισέλθετε στη χαμηλή θύρα εισόδου (αντικρίζοντας το μεταβυζαντινό μαρμαρόγλυπτο περιθύρωμα που χρονολογείται από τον 15 αιώνα) και εκεί στο εσωτερικό της Μονής θα σας φιλέψουν λουκούμι, παραδοσιακή ψημένη Αμοργιανή ρακή, καθώς και ελληνικό καφέ. Λίγο πιο πάνω θα προσκυνήσετε την ιερά εικόνα της Παναγιάς. Έπειτα, θα σας μιλήσει ο Αρχιμανδρίτης κ.κ. Σπυρίδωνας Δεναξάς.
Τέλος, ως επισκέπτης της Μονής δε πρέπει να αμελήσετε να υπογράψετε στο βιβλίο επισκεπτών της, ενώ παράλληλα μπορείτε να προμηθευτείτε διάφορα αναμνηστικά όταν κατηφορίσετε στο προαύλιο χώρο του χώρου στάθμευσης πριν την έξοδο. Πριν αποχαιρετήσετε την Ιερά Μονή, αξίζει να σταθείτε στο ανοικτό για το κοινό μπαλκόνι της, και να αγναντέψετε το θαλάσσιο ορίζοντα που απλώνεται ακριβώς μπροστά σας, και που χάνετε στα μάτια σας μέχρι το σημείο που ενώνεται με το μπλε του ουρανού. Ο φωτογραφικός φακός στο σημείο αυτό κρίνεται τουλάχιστον απαραίτητος τούτη την ώρα.
