Βραχωνάς

Ο εγκαταλειμμένος οικισμός του Βραχωνά στην Θεσπρωτία κάποτε αποτελούσε κοινότητα με 60 περίπου σπίτια και 352 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 1929. Τα περισσότερα σπίτια που χρονολογούνται από τον 18ο-19ο αιώνα, ήταν διώροφα με θολωτές κατασκευές στο ισόγειο και είχαν κατασκευαστεί με πέτρα της περιοχής. Η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Στον οικισμό εκτός από τα σπίτια, υπάρχουν πολυάριθμα πηγάδια που χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους για τις βασικές τους ανάγκες. Με τη πάροδο του χρόνου το χωριό εγκαταλείφθηκε και οι περισσότεροι κάτοικοι μετοίκισαν στα Σύβοτα. Ο οικισμός είναι χτισμένος σε οροπέδιο που εκτείνεται κατά μήκος της κορυφογραμμής του όρους Βραχωνά στα νοτιοανατολικά του σύγχρονου οικισμού των Συβότων και προσφέρει πανοραμική θέα στο Ιόνιο Πέλαγος και στα κοντινά νησιά. Ανάμεσα στα ερειπωμένα σπίτια ξεχωρίζει το παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία που χτίστηκε το 1990, ενώ δυτικά του οικισμού υπάρχουν ερείπια μικρής ακρόπολης των προϊστορικών χρόνων. 

Ο δρόμος για τον οικισμό ξεκινά από τα μέσα περίπου της διαδρομής Συβότων – Πλαταριά, εκεί όπου βρίσκεται και το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Η απόσταση που τον χωρίζει από τα Σύβοτα είναι 10 περίπου χιλιόμετρα. Το 1993 ο οικισμός, προκειμένου να προστατευτεί από νεότερες επεμβάσεις, κηρύχθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.