
Σπηλαιο Κουτούκι
«Αρχαίες στήλες» και «Καρυάτιδες» και «Άγαλμα της Ελευθερίας» αλλά και «Λιοντάρι» και «Πύργος της Πίζας». Θα θέλατε να δείτε όλα αυτά μνημεία μαζεμένα, μπροστά στα μάτια σας; Δεν θα χρειαστεί να πάτε μακριά. Να, μέχρι το Κουτούκι, το περίφημο σπήλαιο της Παιανίας. Γιατί εκεί οι καταπληκτικοί σταλακτίτες και σταλαγμίτες του δημιουργούν σχηματισμούς μοναδικούς, που εύκολα στη φαντασία ενός ζωηρού μυαλού μπορούν να πάρουν γνωστές μορφές διάσημων έργων τέχνης.
Το Σπήλαιο Κουτούκι είναι το μεγαλύτερο γνωστό και ένα από τα ομορφότερα σπήλαια της Αττικής.Η ανακάλυψή του έγινε τυχαία το 1926 και το εσωτερικό του εξερευνήθηκε για πρώτη φορά δύο χρόνια αργότερα. Πρώτος εξερευνητής του σπηλαίου θεωρείται ο δημοσιογράφος Δ. Χατζόπουλος, ο οποίος, με τη βοήθεια των κατοίκων της περιοχής, πραγματοποίησε την πρώτη κάθοδο από την φυσική είσοδο του σπηλαίου, όπου προηγουμένως είχε πέσει ένα κατσίκι μέσα σε αυτό από ένα μικρό κενό της οροφής του. Ακολούθησαν πολλές επισκέψεις διαφόρων ομάδων φυσιολατρών. Τη χαρτογράφησή του έκαναν το 1954 οι σπηλαιολόγοι Ιωάννης και Άννα Πετροχείλου. Χάρη στον πλούσιο λιθωματικό του διάκοσμο, το Κουτούκι αναδείχθηκε τουριστικά στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.). Το 2000 η χρήση του χώρου αποδόθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για ένα σπήλαιο ηλικίας 2.000.000 ετών και λόγω μη ύπαρξης άλλης εισόδου δεν είχε ποτέ πριν παρατηρηθεί από τον άνθρωπο πράγμα που σημαίνει ότι δεν χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του πρωτόγονου ανθρώπου, όπως έχει συμβεί σε άλλα σπήλαια στα οποία για παράδειγμα είχαν βρεθεί οστά. Το "Κουτούκι" είναι σπηλαιοβάραθρο με κατακόρυφο ύψος 38,5μ. και μήκος διαδρόμων 350μ. περίπου. Ο τεράστιος κεντρικός θάλαμος, διαστάσεων 60 x 60 μ. χωρίζεται με σταλαγμίτες, σταλακτίτες και κολώνες σε άλλους μικρότερους. Η θερμοκρασία στο εσωτερικό του είναι 17°C. Σήμερα η επίσκεψη γίνεται από τεχνητή είσοδο που κατασκευάστηκε για την διευκόλυνση της πρόσβασης, στα πλαίσια της τουριστικής αξιοποίησης που έγινε από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) την τετραετία 1963 - 1967.