Από τα σπανιότερα στην Ελλάδα και τον Κόσμο. Το πρωτογενές σπήλαιο των Καταρρακτών δείχνει τα θεμέλια και το τρόπο κατασκευής του βράχου της Έδεσσας ανα τους αιώνες με την δύναμη του νερού. Το Σπήλαιο των Καταρρακτών στην Έδεσσα είναι το μοναδικό «πρωτογενές» αξιοποιημένο σπήλαιο στην Ελλάδα.  Με τον όρο «πρωτογενές» χαρακτηρίζουμε τα σπήλαια που έχουν δημιουργηθεί από την εναπόθεση διαλυμένου ασβεστόλιθου πάνω στα βρύα που αναπτύσσονται κάτω από τους καταρράκτες. Στην Ελλάδα είναι σπάνιες γεωμορφές και πρέπει να θεωρηθούν φυσική κληρονομιά.Η είσοδος του σπηλαίου είναι στο χώρο του δεύτερου πλατώματος των Καταρρακτών. Ακριβώς δίπλα τους, ο επισκέπτης βρίσκει την είσοδο του μικρού αλλά πολύ ενδιαφέροντος σπηλαίου. Η επίσκεψη στους Καταρράκτες δεν μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς την επίσκεψη στο χώρο που γίνεται κατανοητό πως κτίσθηκε ο υδάτινος πύργος μέσα στο νερό, η βάση πάνω στην οποία βρίσκεται η πόλη της Έδεσσας.Πήρε το όνομα του από το μεγάλο καταρράκτη που βρίσκεται έξω από την είσοδο του. Το σπήλαιο βρίσκεται σε ένα πολύ ωραίο και προσεγμένο πάρκο που το νερό κυριαρχεί και παρότι δεν έχει μεγάλο μήκος αξίζει να το επισκεφθούμε.

 

Έως τα τέλη του 14ου αιώνα ένας μεγάλος όγκος νερού ήταν συσσωρευμένος σε μια λίμνη δυτικά της πόλης. Έπειτα από κάποιο γεωλογικό φαινόμενο, πιθανώς κάποιο σεισμό, τα νερά διέρχονται την πόλη και χύνονται από τον βράχο της δημιουργώντας αναρίθμητα ποτάμια. Κρυμμένοι πίσω από ακατάσχετη βλάστηση μένουν για αρκετό καιρό ανεκμετάλλευτοι. Το 1942 πρώτοι οι Γερμανοί είδαν την τουριστική δύναμη των καταρρακτών και αξιοποίησαν τον περιβάλλοντα χώρο, δημιουργώντας δύο πισίνες, παρτέρια και ζαρντινιέρες. Μετά τον πόλεμο ο χώρος παραδίδεται στον δήμο, ο οποίος με τη σειρά του φροντίζει να φυτέψει λουλούδια και δέντρα. Το 1953 άρχισε να λειτουργεί το δημοτικό εστιατόριο «Πισίνες», όπου διασκέδαζαν οι εδεσσαίοι χορεύοντας ταγκό και βαλς. Στις αρχές του 1960 κατασκευάστηκαν ασφαλείς προσβάσεις για τον επισκέπτη για να θαυμάζει και να φωτογραφίζει του καταρράκτες.

 

Με αυτό τον τρόπο οι Καταρράκτες Έδεσσας συγκαταλέγονται στα παγκόσμια μνημεία φυσικής κληρονομιάς με την μοναδικότητα ότι μετατοπίζονται προς τα εμπρός δημιουργώντας σταδιακά νέα σπήλαια ενώ οι περισσότεροι καταρράκτες παγκοσμίως όπως του Νιαγάρα διαβρώνονται και μετατοπίζονται προς τα πίσω.

 

Στο μικρό λοιπόν αυτό σπήλαιο θα δει κανείς πως σχηματίζεται ένας συμπαγής βράχος με την δύναμη του νερού που έχει την ίδια ηλικία με το πέτρωμα που το δημιούργησε.Κάτω από τον περίφημο Καταρράκτη Κάρανο υπάρχει ένα μικρό σπήλαιο με σταλακτίτες. Στο πάρκο επίσης λειτουργεί υπαίθριο Μουσείο Νερού καθώς και Τουριστικό Περίπτερο Πληροφοριών.