Ιερά Μονή Κηπίνας
Κοντά στους Καλαρρύτες βρίσκεται ένα από τα πιο εντυπωσιακά μοναστήρια της Ηπείρου που προκαλεί δέος σε κάθε επισκέπτη. Πρόκειται για την Ιερά Μονή Κηπίνας στα Τζουμέρκα που είναι χτισμένη σε κοίλωμα απόκρημνου βράχου, πάνω από το φαράγγι του Καλαρρύτικου ποταμού. Το εντυπωσιακό μοναστήρι πιστεύεται ότι οφείλει το όνομά του στους κήπους που καλλιεργούσαν οι μοναχοί στη γύρω περιοχή. Είναι ανδρική Μονή και αφιερωμένη στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, αλλά εορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου, της Ζωοδόχου πηγής.
Κατά τον Σεραφείμ Βυζάντιο, η Μονή ιδρύθηκε το 1212 από τον Αρχιεπίσκοπο Γρηγόριο, αν και σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα από μοναχούς της γειτονικής Μονής Βύλιζας. Γνώρισε μεγάλη άνθηση κατά τον 18ο αιώνα και οι μοναχοί της διακρίθηκαν για το κοινωνικό τους έργο. Μάλιστα είναι γνωστό ότι το 1760 ο ηγούμενός Καλλίνικος, προσέφερε χρήματα για την κατασκευή γεφυριού στη περιοχή. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με την παράδοση, στη μονή λειτουργούσε κρυφό σχολείο, ενώ μία πόρτα οδηγεί σε κρύπτη που χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο από τους κατοίκους της περιοχής. Τον 19ο αιώνα η μονή εγκαταλείφθηκε και από το 1931 είναι μετόχι της Ιεράς Μονής Τσούκας και ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων.
Η πρόσβαση στη μονή γίνεται από ένα μονοπάτι που είναι λαξευμένο στον βράχο και μια κρεμαστή ξύλινη γέφυρα, την οποία σήκωναν οι μοναχοί για να αποκόπτουν την πρόσβαση. Όταν η γέφυρα σηκωθεί δημιουργείται κενό τεσσάρων μέτρων που προφύλασσε το μοναστήρι από επιδρομές. Το καθολικό έχει ως στέγη τον φυσικό βράχο, που έχει λαξευτεί έτσι ώστε να σχηματίζει θόλο. Η εκκλησία είναι μικρή μονόκλιτη βασιλική με νάρθηκα και στο εσωτερικό σώζονται εντυπωσιακές τοιχογραφίες που χρονολογούνται στα τέλη του 17ου ή τις αρχές του 18ου αιώνα. Το επιχρυσωμένο ξύλινο τέμπλο και οι εικόνες του Ιωάννη από την Σαγιάδα είναι έργα του 18ου αιώνα.
Από τον πρόναο του ναού ξεκινά η σπηλιά με τους σταλαγμίτες και σταλακτίτες, που φθάνει σε μήκος 240 μέτρων. Το σπήλαιο εξερευνήθηκε το 1956 από τη σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, αλλά η πρόσβαση σήμερα απαγορεύεται. Τα κελιά είναι πλήρως ανακαινισμένα, διαμορφωμένα με ξύλινες προεκτάσεις και δημιουργούν εξαιρετικό αρχιτεκτονικό συγκρότημα δύο επιπέδων, απόλυτα εναρμονισμένο με τον βράχο.
Στρυμωγμένη μέσα σε λίγα τετραγωνικά, η Ιερά Μονή Κηπίνας κρύβει καλά τα μυστικά της Ορθοδοξίας. Για όσους θέλουν να την επισκεφθούν, υπάρχει δρόμος που φτάνει μέχρι τη βάση τη Μονής. Για να εισέλθετε στο εσωτερικό θα πρέπει να ζητήσετε τα κλειδιά από το καφενείο στον συνοικισμό Κηπίνα αν ο ιερέας δε βρίσκεται στο χώρο της Μονής.