Απείρανθος

Η Απείρανθος είναι ορεινό, παραδοσιακό, πετρόκτιστο χωριό της Νάξου και βρίσκετε χτισμένο στους πρόποδες του βουνού Φανάρι, 25 χλμ. από την Χώρα. Δαιδαλώδη σοκάκια με καμάρες, δροσερές πλατειούλες υπό τον ίσκιο των πλατανιών, αρχοντικά, παραδοσιακά καφενεία και ταβέρνες καθιστούν την Απείρανθο έναν δημοφιλέστατο προορισμό. Στην Απείρανθο μπορεί κάποιος να γνωρίσει την αυθεντική Νάξο. Είναι το χωριό του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Μανώλη Γλέζου και η γενέτειρα του άλλοτε πρωθυπουργού Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη.

Η πρώτη ιστορική αναφορά του χωριού χρονολογείται στο 1420, όταν ο Ιταλός περιηγητής Κριστόφορο Μπουοντελμόντι το αναφέρει στο βιβλίο του «Liber insularum archipelagi». Η ονομασία Απείρανθος θεωρείται νεότερη ονομασία του χωριού. Το όνομα δόθηκε λίγα χρόνια πριν την Επανάσταση του 1821. Κατ΄ άλλους προέρχεται εκ της Περίνθου της Κωνσταντινούπολης, από την οποία και κατάγονταν αποδεδειγμένα οικιστές του χωριού που κατέφυγαν εδώ, προκειμένου να αποφύγουν τις διώξεις των Τούρκων. Επειδή το όνομα του εκφέρεται σε λαϊκά κείμενα πάντοτε σε γενική πτώση, «Απεράθου», αναφέρεται ότι ιδιοκτήτης της περιοχής ήταν κάποιος Πέρανθος ή ήταν κάποιος Φράγκος στη καταγωγή και που είχε τη περιοχή αυτή ως φέουδο κατά τον Μεσαίωνα και είχε το όνομα Απέρανθος. Η ντόπια διάλεκτος θυμίζει τα ορεινά χωριά της Κρήτης, και μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι το χωριό έχει δημιουργηθεί από Κρητικούς το 10ο αι. μ.Χ. Στην Απείρανθο κατέφυγαν πολλές οικογένειες από τα χωριά των Σφακίων της Κρήτης, αμέσως μετά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη (1770), που πνίγηκε στο αίμα από τους Τούρκους.

Την Απείρανθο θα ακούσετε να την λένε και το χωριό από μάρμαρο καθώς εκτός από τα σπίτια που το χρησιμοποιούν ως δομικό υλικό, μάρμαρα θα βρείτε στρωμένα και στους δρόμους. Οι κάτοικοι της εκτός από την φιλοξενία τους και από το πόσο φροντισμένο διατηρούν τον τόπο τους  φημίζονται και για την μεγάλη ευκολία στον ποιητικό λόγο, τα λεγόμενα κοτσάκια ενώ οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα ικανές στην τέχνη της υφαντικής και για το λόγο αυτό ιδρύθηκε ο Συνεταιρισμός Παραδοσιακής Τέχνης Γυναικών. Ο συνεταιρισμός που ιδρύθηκε το 1987 έχει ως σκοπό να γίνουν γνωστά στους πολυάριθμους επισκέπτες του χωριού, όλα τα προϊόντα της Απεραθίτικης τέχνης, όπως τα χειροποίητα υφαντά που φτιάχνονται στην κρεβαταριά –τον αργαλειό όπως τον λένε στ’ Απεράθου- με τον παραδοσιακό τρόπο. 

Πολλοί κάτοικοι της Απειράνθου ασχολούνται με την εξόρυξη της σμύριδας που βρίσκεται στα «σπλάχνα» του βουνού Αμμόμαξη στη βόρεια Νάξο, ανάμεσα στα χωριά Απείρανθος και Κόρωνος. Η ναξιακή σμύριδα υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ορυκτά για μεγάλη περίοδο, καθώς η Νάξος αποτελεί τη μοναδική σμυριδοπαραγωγική περιοχή της Ευρώπης και μια από τις ελάχιστες της Γης.

Στην Απείρανθο βρίσκεται η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη των Κυκλάδων, η Βιβλιοθήκη Νίκου Ν. Γλέζου ο οποίος γεννήθηκε και έζησε στο χωριό. Δείγμα της πολιτισμικής άνθησης του χωριού αποτελούν τα μουσεία του: (Αρχαιολογικό, Λαογραφικό, Φυσικής Ιστορίας και Γεωλογικό). Αξίζει επίσης να δείτε την Παναγία την Απειραθίτισσα του 18ου αιώνα, τον αναστηλωμένο πύργο του Ζευγώλη του 17ου αιώνα- παλιά ιδιοκτησία ενετικής οικογένειας και τον πύργο του Μπαρδάνη. Περπατήστε στα πλακόστρωτα σοκάκια, περάστε κάτω από τις μαρμάρινες καμάρες για να καταλήξετε στην "πλάτσα", την κεντρική πλατεία με τα μαγαζιά και καφενεία για να γευτείτε το καλύτερο κρασί του νησιού.