Αξιοθέατα

Η Παλιαχώρα βρίσκεται στο λόφο που είναι πίσω και πλάγια από το Μοναστήρι του Αγίου Νεκταρίου, 7 χιλιόμετρα από το λιμάνι της Αίγινας. Η παλιά αυτή πόλη, "ο Μυστράς της Αίγινας" όπως αποκαλείται, στέκει πλέον ερειπωμένη και συνεπαίρνει τους επισκέπτες με τις μεσαιωνικές εκκλησιές της και τα παλιά σπίτια. Πρόκειται για τη παλιά πρωτεύουσα της Αίγινας που κτίστηκε από κατοίκους του νησιού γύρω στα 896 μ.Χ., για να προφυλαχτούν από τις θαλάσσιες επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών. Ο λόφος επιλέχτηκε γιατί προσέφερε προστασία, υπήρχε πόσιμο νερό, ενώ και η γύρω περιοχή του Μεασαγρού ήταν πολύ εύφορη. Παράλληλα επέτρεπε την πλήρη εποπτεία όλου του Αργοσαρωνικού Κόλπου.

Ο λόφος έσφυζε από ζωή και οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία και το εμπόριο ως το 1537 μ.Χ., οπότε ο διαβόητος πειρατής Χάιρ-εδ-διν Μπαρμπαρόσα ζήτησε από το Βενετό διοικητή της Αίγινας την παράδοση του νησιού. Ο τελευταίος αρνήθηκε με αποτέλεσμα το νησί να δεχτεί μία σφοδρή επίθεση. Ο οικισμός της Παλιαχώρας λεηλατήθηκε και ρήμαξε, αφού ο διαβόητος πειρατής κατέστρεψε τα πάντα εκτός από τις εκκλησίες. Οι κάτοικοι με το πέρασμα του χρόνου έκτισαν ξανά τα σπίτια τους πάνω στο λόφο και άρχισαν και αυτοί με τη σειρά τους να επιδίδονται στη πειρατεία λεηλατώντας κυρίως Βενετικά εμπορικά πλοία. Για να πατάξουν τη πειρατεία, οι Ενετοί έστειλαν τον Φραγκίσκο Μοροζίνη που για 8 ημέρες πολιόρκησε την Παλιαχώρα. Έτσι το 1654 μ.Χ. ο οικισμός καταστράφηκε εκ νέου και ερημώθηκε, αυτή τη φορά από τους Ενετούς.

Εκκλησίες

Η παράδοση θέλει τις εκκλησίες της Παλιαχώρας να είναι 365, όσες και οι μέρες του έτους. Σήμερα σώζονται 38 περίπου από τις 365 εκκλησίες που υπήρχαν κάποτε στον οικισμό αν και ιστορικές μελέτες αναφέρονται σε 50 εκκλησίες και όχι 365. Οι εκκλησίες χρονολογούνται από το τις αρχές του 12ου αιώνα έως και τον 18 αιώνα. Οι περισσότεροι ναοί είναι μονόχωροι με ανακουφιστικά τόξα στις πλευρές τους. Κάποιοι εξ’ αυτών είναι δίκλιτοι, δηλαδή ο ένας ναός είναι κτισμένος δίπλα σε έναν άλλον για να εξυπηρετεί και τους καθολικούς πιστούς. Ορισμένοι πάνω από τη πόρτα της εισόδου έχουν το καμπαναριό, ενώ χαρακτηριστικά είναι τα γεωμετρικά σχέδια και οι ρόδακες που είναι χαραγμένοι στη πέτρα. Όλοι οι ναοί φέρουν αξιόλογες τοιχογραφίες, οι οποίες όμως παρουσιάζουν σημαντικές φθορές από το πέρασμα του χρόνου.

Από τις σημαντικότερες εκκλησίες είναι αυτή του Αγίου Νικολάου του Μαύρικα (13ος αιώνας) με τοιχογραφίες του 1330, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το λόφο της Παλιαχώρας. Δίπλα βρίσκεται η εκκλησία του Σταυρού που γιορτάζεται στις 14 Σεπτεμβρίου και αριστερά της λίγο πιο ψηλά, είναι η Βασιλική του Αγίου Γεωργίου του Καθολικού, που αργότερα ονομάστηκε σε Παναγία η Φορίτισσα. Συνεχίζοντας συναντάμε το Καθεδρικό ναό του Αγίου Διονυσίου, ο οποίος ήταν Επίσκοπος του νησιού από το 1576 μέχρι το 1579. Ο Άγιος ζούσε σε ένα κελί που σώζεται μέχρι σήμερα. Νοτιότερα υπάρχει ένα εκκλησάκι που είναι αφιερωμένο στην Αγία Άννα. Άλλη Εκκλησία που διασώζεται είναι της Επισκοπής, μια θολωτή Βασιλική, η οποία έχει χτιστεί μέσα στον βράχο. Από το κελί του Αγίου Διονύσιου, ένα μονοπάτι κάνει το γύρο του λόφου, περνώντας από το Εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων και από την Εκκλησία των Ταξιαρχών που βρίσκεται κάτω από αυτό. Το Μοναστήρι της Αγίας Κυριακής ήταν το κέντρο της Παλιαχώρας από τον 17ο αιώνα και μέχρι το 1830. Η Αγία Κυριακή είναι μια διπλή Βασιλική, με θαυμάσιες τοιχογραφίες.

Κάτω από την Αγία Κυριακή, το μονοπάτι οδηγεί στη σταυροειδή Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, με ένα μπλε θόλο και ένα μπλε καμπαναριό. Το μονοπάτι συνεχίζει και ανεβαίνει στη Βασιλική των Αγίων Αναργύρων, που έχει προς τα δεξιά της ψηλότερα, την Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και αριστερά και κάτω το Εκκλησάκι της Κοίμησης της Θεοτόκου. Πάνω από το μονοπάτι είναι η Εκκλησία της Μεταμόρφωσης, της οποίας σώζεται όλη η τοιχογραφία του Ιερού. Επιστρέφοντας στο κυρίως μονοπάτι βρίσκουμε την Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Οικισμός

Στην Παλιαχώρα, τα σπίτια ήταν μικρά και τετράγωνα. Ήταν κτισμένα στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου καταλαμβάνοντας όλη τη πλαγιά από την κορυφή μέχρι τους πρόποδες. Η Παλιαχώρα αποτέλεσε για πολλούς αιώνες την πρωτεύουσα του νησιού και εγκαταλείφθηκε σταδιακά στις αρχές του 19ου αιώνα όταν εξαλείφθηκε ο κίνδυνος των πειρατικών επιδρομών και οι κάτοικοι άρχισαν να επιστρέφουν στις παραθαλάσσιες περιοχές. Τα απομεινάρια των εκκλησιών και των σπιτιών στέκουν ακόμη εκεί για να θυμίζουν στους επισκέπτες ότι κάποτε αυτός ο οικισμός αποτέλεσε το κέντρο του νησιού. Στην Παλιαχώρα υπάρχουν πολλά μονοπάτια, νερά, πηγάδια και στέρνες. Στο ψηλότερο μέρος υπάρχει το Κάστρο με τις εκκλησίας των Αγίων Δημητρίου και Γεωργίου, από το οποίο η θέα προς την παραλία της Σουβάλας είναι φανταστική. Σώζονται τα ερείπια από τα τείχη και δεξαμενές νερού.

Πρόσβαση

Για να φτάσετε έως την Παλιοχώρα θα πρέπει αρχικά να κατευθυνθείτε προς την Ιερά Μονή του Αγίου Νεκταρίου και στη συνέχεια να ανηφορίσετε μέχρι το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού και από εκεί προς την Παλιαχώρα. Η συγκοινωνία εξυπηρετεί μόνο το μοναστήρι.