
Συνοικία Ντολτσό
Η συνοικία Ντολτσό βρίσκεται στη νότια πλευρά της Καστοριάς, δίπλα στη λίμνη. Πολλά από τα επιβλητικά αρχοντικά του 17ου και 18ου αιώνα με το θαυμάσιο εσωτερικό διάκοσμο και τους ψηλούς μαντρότοιχους έχουν πλέον ανακαινιστεί , ενώ πολλά είναι ακόμη αυτά που περιμένουν τη σειρά τους. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν τα αρχοντικά των Παπαπέτρου, Σκούταρη, Γάκη, Μπασάρα και των αδελφών Εμμανουήλ. Κύριο χαρακτηριστικό όλων αυτών των αρχοντικών είναι ότι είναι διώροφα, με σαχνίσια, ψηλά παράθυρα, εξώστες και υπέροχο εσωτερικό διάκοσμο. Το ισόγειο και ο πρώτος όροφος είναι φτιαγμένοι από πέτρα και έχουν λίγα και μικρά παράθυρα στον ημιώροφο και τον όροφο. Εκεί υπήρχαν οι αποθηκευτικοί χώροι, ενώ στον όροφο τα δωμάτια χειμερινής διαμονής. Ο δεύτερος όροφος που χρησίμευε ως χώρος υποδοχής, είναι κατασκευασμένος με ελαφρύτερα υλικά και βλέπει προς την εσωτερική αυλή και τη λίμνη. Εσωτερικά οι οικίες είναι διακοσμημένες με ζωγραφιές και με ξυλόγλυπτα στις οροφές, τα ντουλάπια και τα τζάκια.
Το Ντολτσό, η πιο παλιά και γραφική συνοικία της Καστοριάς παραμένει ανέπαφη από το χρόνο και αποκαλύπτει την ιστορία και πλούσια παράδοση της παραλίμνιας αυτής πόλης. Πανέμορφα αρχοντικά πιστά στη μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, λιθόστρωτα καλντερίμια και 75 περίπου βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες συνθέτουν την εικόνα της πανέμορφης αυτής συνοικίας που ταξιδεύει τους επισκέπτες πίσω στο χρόνο. Στη παλιά αυτή γειτονιά της πόλης όπως και στο Απόζαρι αποτυπώνεται το λαμπρό παρελθόν της πόλης μέσα από μεγαλόπρεπα αρχοντικά, που συνθέτουν ένα από τα πιο γραφικά οικιστικά σύνολα της Μακεδονίας. Τα περισσότερα αρχοντικά είναι του 17ου και 18ου αιώνα, μάρτυρες της οικονομικής άνθησης που γνώρισε ο τόπος από τη βιοτεχνική παραγωγή και εμπορία της γούνας. Είναι χαρακτηριστικά δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, πλήρως εναρμονισμένα με το φυσικό περιβάλλον και συνεχίζουν ως σήμερα να κοσμούν τον ιστορικό πυρήνα της πόλης. Παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς την τοιχοδομία και την αρχιτεκτονική τους και ξεχωρίζουν για την επιβλητικότητά τους. Στα αρχοντικά της Καστοριάς συναντάμε την διακοσμητική της λαϊκής παραδοσιακής τέχνης των Ηπειρωτών και Μακεδόνων τεχνιτών, ζωγράφων, αγιογράφων και ξυλόγλυπτων, εφαρμοσμένη κατά τον ίδιο τρόπο στους ναούς και στα αρχοντικά του 17ου και 18ου αιώνα, της ίδιας περιοχής, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ίδιοι τεχνίτες εργάστηκαν και στη διακόσμηση των ναών, από όπου την μετέφεραν και την εφάρμοσαν και στα αρχοντικά.
Τα αρχοντικά είναι συνήθως τριώροφα ή τετραώροφα κτίσματα ανάλογα τη διαμόρφωση του εδάφους. Έχουν εσωτερικές αυλές απομονωμένες από το δρόμο με ψηλούς πετρόκτιστους φράχτες. Το ισόγειο και ο ημιώροφος χρησιμοποιούνταν κυρίως ως χώροι αποθήκευσης τροφίμων και εργαστήρια. Το ισόγειο και ο πρώτο όροφος είναι κτισμένα με λιθοδομή με ελάχιστους αεραγωγούς στο ισόγειο και λίγα μικρά παράθυρα στον ημιώροφο (μεσοπάτωμα) και τον όροφο. Ο δεύτερος όροφος είναι κτισμένος με ελαφρότερα υλικά και φωτίζεται με διπλή σειρά παραθύρων, διακοσμημένα με πολύχρωμα βιτρό. Οι εσωτερικοί χώροι είναι διακοσμημένοι με επιτοίχιες ζωγραφικές παραστάσεις ενώ τα ταβάνια και τα ντουλάπια με ξυλόγλυπτα. Η στέγη είναι ξύλινη, με έντονο γείσωμα, καμινάδες και καλυμμένη με κόκκινα κεραμίδια. Η εσωτερική αυλή περιβάλλεται από ψηλούς μαντρότοιχους και η αυλόθυρα κλείνει με δυο γερά θυρόφυλλα και ασφαλίζεται με τον περάτη και τους σύρτες. Τα πλέον γνωστά αρχοντικά είναι των Σκούταρη, Μπασάρα, Τζιάτα, Τζώτζα, Βεργού, Νατζή, Αδελφών Εμμανουήλ, Νεραντζή Αϊβάζη και το Αρχοντικό Τσιατσαπά.
Η χρήση σε πολλά από αυτά έχει πλέον αλλάξει και αρκετές από τις άλλοτε εντυπωσιακές οικίες έχουν μετατραπεί σε μικρά ξενοδοχεία και παραδοσιακούς ξενώνες, ενώ κάποιες άλλες έχουν μετατραπεί σε μουσεία όπως το αρχοντικό του Νεράτζη Αιβάζη που πλέον στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο της πόλης και το αρχοντικό Εμμανουήλ που φιλοξενεί το Μουσείο Ενδυματολογίας. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα που στεγάζεται σε ένα αρχοντικό του 18ου αιώνα, που αποτελούσε την οικία του Αναστασίου Πηχιών. Το Ντολτσό είναι από τις πλέον ατμοσφαιρικές και τουριστικές περιοχές της πόλης που αξίζει να επισκεφθείτε για να περιπλανηθείτε στα καλντερίμια και να θαυμάσετε την υπέροχη μακεδονίτικη αρχιτεκτονική των κτηρίων. Εξίσου όμορφη με το Ντολτσό είναι και το Απόζαρι, η άλλη παραδοσιακή γειτονιά της πόλης που επίσης αξίζει να γνωρίσετε.