Κάστρο Μυλοποτάμου ή Κάτω Χώρας

Το κάστρο Μυλοποτάμου γνωστό και ως «Κάτω Χώρα» είναι ένας εγκαταλειμμένος μεσαιωνικός οικισμός κοντά στο χωριό Μυλοπόταμος, στη δυτική πλευρά των Κυθήρων. Ο οικισμός ήταν κατοικήσιμος μέχρι τη δεκαετία το 1950 και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς πολλά κτίρια διατηρούνται ακόμη σε σχετικά καλή κατάσταση.

Πρόκειται για ένα ενετικό κάστρο που σύμφωνα με την επιγραφή της πύλης χτίστηκε το 1566. Πιθανολογείτε όμως ότι η χρονολογία αυτή δεν αναφέρεται στην οικοδόμηση του κάστρου αλλά στην κατασκευή της πύλης ή την ενίσχυση της οχύρωσης. Σύμφωνα με στοιχεία στον ζωγραφικό διάκοσμο των ναών που βρίσκονται στο εσωτερικό του οικισμού, πιθανόν το κάστρο να ιδρύθηκε τουλάχιστον δύο (2) αιώνες νωρίτερα στη θέση όπου προϋπήρχε ένας μικρός οικισμός από τον 14ο αιώνα. Με το πέρασμα του χρόνου ο οικισμός αναπτύχθηκε και τον 16ο αιώνα μετά την καταστροφή άλλων περιοχών του νησιού, αναβαθμίστηκε και απέκτησε καλύτερη οχύρωση. Το όνομά του το οφείλει σε 22 μύλους που βρίσκονταν πάνω σε ένα μικρό ρέμα.

θεωρείται ότι χτίστηκε ως ένα μικρού μεγέθους φρούριο όπου μπορούσαν να προστατευθούν οι κάτοικοι του χωριού σε περίπτωση που γινόταν επίθεση από τη θάλασσα, αλλά ιδίως για κατόπτευση της δραστηριότητας στη θάλασσα της δυτικής πλευράς των Κυθήρων. Ούτε η γεωγραφική του θέση είναι ιδιαίτερα καλή αφού η πρόσβαση από την ανατολική πλευρά είναι εύκολη, ούτε η οχύρωσή του ιδιαίτερα ισχυρή.

Η πύλη του κάστρου της Κάτω Χώρας διακοσμείται από χαρακτηριστικά σύμβολα της Ενετικής Αυτοκρατορίας. Ένα απ’ αυτά είναι ο πτερωτός λέοντας έμβλημα του Αγίου Μάρκου που φέρει την επιγραφή «PAX TIBI MARCE EVANGELISTA MEUS MDLXV (1565)». Το εσωτερικό του κάστρου αποτελείται από μικρά δρομάκια και ημιερειπωμένες διώροφες ως επί το πλείστων κατοικίες με επίπεδες οροφές. Το ισόγειο των κατοικιών χρησίμευε σαν αποθήκη ενώ η άνοδος στον επάνω όροφο γινόταν μέσω εξωτερικής πετρόκτιστης σκάλας. Διάσπαρτες στο κάστρο βρίσκονται και 9 μονόκλιτοι ναΐσκοι του 16ου-17ου αιώνα με εξαιρετικές τοιχογραφίες. Οι εκκλησίες είναι: Παναγία Μεσοσπορίτισσα, Προφήτης Ηλίας, Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Νικόλαος, Άγιοι Πάντες, Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος, Άγιος Δημήτριος.