Τρυπητή Γαύδου 3430
Πριν ο δρόμος μάς φέρει στον συνοικισμό Άμπελος, αριστερά σε ένα ύψωμα, το 1880 η γαλλική εταιρεία των Οθωμανικών Φάρων, σε υψόμετρο 360 μ. κατασκεύασε έναν περιστρεφόμενο φάρο, για διευκόλυνση των διερχόμενων πλοίων μεταξύ Κρήτης και Γαύδου. Ο φάρος λειτουργούσε με πετρέλαιο και φυτίλι, ενώ σε ορατότητα και κατασκευή ήταν ο δεύτερος μετά από αυτόν της Γης του Πυρός. Απασχολούσε γύρω στα 10 άτομα, επιστάτες και φαροφύλακες. Είχαν κατασκευάσει πολλά σπίτια γύρω από τον φάρο που τα χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκες των καυσίμων, για τον εκάστοτε επιστάτη και τους φαροφύλακες. Κατά τη γερμανική επίθεση τον Μάιο του 1942 στο νησί, τον βομβάρδισαν και καταστράφηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος του. Σπίτια και φάρος από τα βομβαρδισμένα καύσιμα ανατινάχθηκαν στον αέρα.Προς αντικατάσταση αυτού κατασκευάσθηκε αυτού κατασκευάσθηκε αργότερα άλλος φάρος στο ΝΑ ακρωτήρι της Γαύδου με αυτόματο σπινθήρα πάνω στο ακρωτήριο Τρυπητή, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης. Το 1989-1990 κατασκευάστηκε σ αυτό το σημείο της Τρυπητής άλλος φάρος που λειτουργεί με φωτοβολταϊκά στοιχεία. Ο παλιός φάρος στη νήσο Γαύδο ήταν από τους μεγαλύτερους φάρους της Μεσογείου και το φώς του ήταν ορατό από απόσταση 42 ναυτικών μιλίων. Μετά τον βομβαρδισμό του από τα γερμανικά αεροσκάφη κατά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο ο φάρος της Γαυδου έσβησε.
Οι φάροι ανήκουν στη δικαιοδοσία της Υπηρεσίας Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού και διέπονται από τους κανονισμούς που αφορούν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Η επίσκεψη σε πέτρινο φάρο της Ελληνικής επικράτειας είναι εφικτή μόνον μετά την παροχή ειδικής άδειας στους ενδιαφερόμενους επισκέπτες. Ο κάθε ενδιαφερόμενος που θέλει να επισκεφθεί ένα φάρο θα πρέπει στον κάτωθι σύνδεσμο https://www.mod.mil.gr/aitimata-koinonikon-drastiriotiton/ του ΥΠΕΘΑ να ακολουθήσει τις διαδικασίες που προβλέπονται ώστε να υποβάλει το αίτημά του. Εφόσον ο αιτών λάβει έγκριση του αιτήματος του, έχει το δικαίωμα να επισκεφτεί τον φάρο που επέλεξε στην καθορισμένη ημερομηνία και κατά περίπτωση συνοδεύεται και από τον φαροφύλακα.
Δικαίωμα να επισκεφτούν ένα πέτρινο φάρο έχουν ιδιώτες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, αθλητικοί σύλλογοι, ομάδες περιπατητών, συστήματα προσκόπων, επιστημονικές ομάδες και οποιοσδήποτε επιθυμεί να επισκεφτεί ένα φάρο. Λόγω του ότι οι περισσότεροι πέτρινοι φάροι βρίσκονται σε δυσπρόσιτες περιοχές οι επισκέπτες προσεγγίζουν και παραμένουν στον χώρο του φάρου με δική τους αποκλειστικά ευθύνη. Οι επισκέπτες οφείλουν να σέβονται την περιοχή και το κτίριο του φάρου. Η είσοδος στο κτίριο του φάρου επιτρέπεται αποκλειστικά και μόνο όταν αναφέρεται ρητά στην εκδοθείσα άδεια επισκέψεως και μόνο με την παρουσία του φαροφύλακα ή άλλου εκπροσώπου της Υπηρεσίας Φάρων. Σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπεται η πρόσβαση των επισκεπτών στον πύργο του φάρου και απαγορεύεται η οποιαδήποτε οικονομική εκμετάλλευση της επίσκεψης στον φάρο.
Σιδηρόπλεκτος οβελός