Εντυπωσιακές Εκκλησίες & Μοναστήρια

Σε υψόμετρο 1150 μέτρων, μέσα σε μια πυκνόφυτη από έλατα περιοχή της Νότιας Πίνδου, ξεπροβάλει ο ναός Τιμίου Σταυρού Δολιανών. Ένας εκπληκτικός σε σύλληψη και κατασκευή βυζαντινός ναός, κτισμένος σε ρυθμό τρίκλιτης θολοσκεπούς βασιλικής, ο ναός Τιμίου Σταυρού Δολιανών, χαρακτηρίζεται από κατασκευαστική πρωτοτυπία, καθώς στην στέγη του υψώνονται 12 τρούλοι και τρουλίσκοι κτιστοί. Εκτός όμως από την πλούσια εξωτερικά αρχιτεκτονική διάρθρωση, εσωτερικά ο ναός συμπληρώνεται από γλυπτό διάκοσμο με λιθανάγλυφες παραστάσεις του δικέφαλου αετού, της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού και των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου. Η ιδιόρρυθμη λιτή αρχιτεκτονική, με το ανεπίχριστο και χωρίς αγιογραφίες εσωτερικό, αναδεικνύουν την λίθινη φυσιογνωμία του ναού, η οποία συμπληρώνεται από το διαμορφωμένο σύνθρονο και τον επισκοπικό θρόνο στο εσωτερικό του Ιερού Βήματος.

 

Η ανέγερση του Ιερού Ναού του Τιμίου Σταυρού, χρονολογείται περίπου τον 17ο αιώνα. Σύμφωνα με γραπτές πηγές, την ίδια χρονική περίοδο λίγα μέτρα πιο πέρα, ανεγέρθη και το μοναστηριακό συγκρότημα της Αγίας Ζώνης. Δυστυχώς για την Μονή, το 1943 καταστράφηκε ολοσχερώς από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, με αποτέλεσμα σήμερα να συναντά κανείς μόνο λείψανα τοιχοποιιών. Από την πυρκαϊά που προκλήθηκε υπέστη και ο Ναός Τιμίου Σταυρού σοβαρότατες φθορές, οι οποίες ευτυχώς μετά τα τέλη της δεκαετίας του ‘50, με πρωτοβουλία των κατοίκων της περιοχής, αποκαταστάθηκαν. Το 1984  χαρακτηρίστηκε ιστορικά διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού, βρίσκοντας την θέση που αξιολογικά του αρμόζει, σαν ένα μνημείο αναφοράς, εγγεγραμμένο στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

 

Το μνημείο λειτουργεί με ευθύνη της Ιεράς Μονής Αγίου Στεφάνου Μετεώρων. Είναι επισκέψιμο για το ευρύ κοινό το διάστημα από Απρίλιο έως Οκτώβριο καθημερινά, από τις 10π.μ έως 6μ.μ. Η πρόσβαση γίνεται μέσα από το δάσος των Δολιανών (1,5χλμ.) ή από την κοινότητα Κρανιά του Ασπροποτάμου (2 χλμ).