Θρησκευτικοί Προορισμοί

Πάνω από την κοιλάδα των Ιρίων και στο βόρειο τμήμα του όρους Αυγό, πάνω σε βράχο σε υψόμετρο 853 μέτρων είναι χτισμένη η Μονή Αγίου Δημητρίου Αυγού, μία ώρα από την πόλη του Ναυπλίου. Η τοποθεσία της είναι άμεσα συνυφασμένη με τον ποταμό Ράδο, τον οποίο και διασχίζεις αν θέλεις να φθάσεις στη Μονή ξεκινώντας από τα Ίρια. Η εναλλακτική διαδρομή είναι από το χωριό Πελεή, που όπως και στην πρώτη διαδρομή (από Ίρια) οδηγεί στη Μονή ένας κακοτράχαλος χωματόδρομος. 

Τόσο για την απόκρημνη τοποθεσία κτίσης της Μονής όσο και για το όνομά της, “Αυγού”, έχουν ειπωθεί πολλές ιστορίες, που οι ντόπιοι, κυρίως Ιριώτες, αναπαρήγαγαν με τα χρόνια. Αρχικά λέγεται πως οι ιδρυτές ήθελαν να κτίσουν αλλού τη Μονή και ο Άγιος Δημήτριος υποδείκνυε το σημερινό σημείο κτίσης της Μονής. Ξεκίνησαν λοιπόν οι τεχνίτες να χτίζουν σε άλλο σημείο τη Μονή αλλά τα εργαλεία τους έφευγαν και πήγαιναν στη τοποθεσία που έλεγε ο Άγιος Δημήτριος.

Επίσης, λένε πως το “Αυγό” προήλθε από τη προσπάθεια των χριστιανών της εποχής για την ορθή επιβεβαίωση του σημείου κτίσης, οπότε και έριξαν ένα αυγό να δουν αν σπάσει. Αυτό δεν έσπασε και θεώρησαν ότι είναι το κατάλληλο σημείο κτίσης της Μονής. Επίσης, κάποιοι ντόπιοι θυμούνται μία ιστορία με μια μάνα, που είχε ένα άρρωστο παιδί και προσευχήθηκε στη Παναγία να της το γιατρέψει. Η Παναγία της απάντησε πως: “αν πιστεύεις ρίξε το παιδί στο γκρεμό και αυτό θα γιατρευτεί”. Η μάνα σκέφτηκε να ρίξει πρώτα ένα αυγό να δει αν θα σπάσει. Το ρίχνει, δεν σπάει. Ρίχνει και το παιδί και αυτό σκοτώνεται. Τέλος, πολλοί συνδέουν το όνομα “Μονή Αυγού”, με τη χρήση της λέξης αυγό, που σε πολλές διαλέκτους σημαίνει γυμνή κορυφή. Αυτή φαίνεται να είναι και η πιο πιθανή προέλευση του ονόματος.

Πέρα από τις ιστορίες που διασώθηκαν και μεταλλάχθηκαν κατά την πάροδο των αιώνων, δεν υπάρχει καμία βιβλιογραφική αναφορά για το έτος ίδρυσής της. Μόνο από την τοιχοποιία και ειδικότερα από τη κατασκευή του σταυροθολίου του καθολικού με πλίνθους, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι μάλλον πρόκειται για οικοδόμημα του 11ου ή 12ου αιώνα. Το κυρίως κτίσμα της Μονής, χωμένο στα βράχια, αποτελείται από το ισόγειο και άλλους δύο ορόφους. Οι όροφοι συνδέονται με μία στενή πέτρινη σκάλα. Στο δεύτερο όροφο βρίσκεται το καθολικό της μονής, που αποτελείται από τον δισυπόστατο ναό, ο οποίος είναι αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο το Μυροβλύτη και τους Αγίους Θεοδώρους. Δυστυχώς το εσωτερικό του ναού του Αγίου Δημητρίου καταστράφηκε από πυρκαγιά.

Η φωτιά κατέστρεψε το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, αλλά και την αγιογράφησή του. Οι δύο ναοί επικοινωνούν με ένα δίλοβο άνοιγμα, το οποίο είναι αγιογραφημένο τον 17ο αιώνα. Την ίδια εποχή πρέπει να έχει αγιογραφηθεί και ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, όπως μαρτυρούν και οι λίγες αγιογραφίες που έχουν απομείνει. Πάνω από το καθολικό, στη στέγη της Μονής οδηγεί μία πέτρινη σκάλα. Εκεί δεσπόζει ο τρούλος (οκταγωνικός αθηναϊκού τύπου) και η στέγη (οξυκόρυφη) του δεύτερου ναού. Η θέα του κάμπου των Ιρίων από αυτό το σημείο είναι εκπληκτική.

Το υπόσκαφο κτίσμα της Μονής φαίνεται σύμφωνα με πηγές να φιλοξενούσε το 1700, 16 καλόγερους και 16 υπηρέτες, ενώ διέθετε και 127 άλογα, 3000 πρόβατα, 800 γίδια κλπ. Σημαντικός ήταν ο ρόλος της Μονής και κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Ναυπλίου, όπου και πολέμησε ο ηγούμενος της μονής. Το 1833 στη Μονή ζούσε ένας “Πατέρας”, τρεις υπηρέτες και μετά η Μονή εγκαταλείφθηκε. Η σημερινή εικόνα της μονής δείχνει εμφανή τα σημεία εγκατάλειψης. Μόνο οι Ιριώτες την συντηρούν όσο μπορούν.