Αρχαίο Θέατρο Φιλλίπων

Translate

Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων – Ιστορία και Πολιτισμός

Το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων είναι ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της αρχαίας πόλης που βρίσκεται στην περιφερειακή ενότητα Καβάλας στην ανατολική Μακεδονία. Η πόλη ιδρύθηκε το 360 π.Χ. ως αποικία των Θασίων και ήταν γνωστή ως Κρηνίδες ς τη κατάληψή της από το βασιλιά Φίλιππο Β’ το 356 π.Χ. όταν και μετονομάστηκε σε Φιλίππους. Το θέατρο βρίσκεται Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλαγιά του λόφου της ακρόπολης, σε επαφή με το ανατολικό τείχος της πόλης, στο οποίο και στηρίζεται. Η σημερινή του μορφή είναι αποτέλεσμα διαδοχικών κτιριακών αλλαγών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν διάφορες φάσεις της ιστορίας της πόλης.

Από τον Φίλιππο Β’ στους Ρωμαίους

Από την αρχική φάση του που ανάγεται στα χρόνια του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β΄(μέσα του 4ου αι. π.Χ.). σώζονται οι αναλημματικοί τοίχοι του κοίλου (κατακόρυφοι τοίχοι που στήριζαν το κοίλο του θεάτρου), δηλαδή του χώρου όπου κάθονται οι θεατές, και των παρόδων, των διαδρόμων δηλαδή που οδηγούσαν προς την ορχήστρα του θεάτρου. Την εποχή εκείνη η ορχήστρα, ο υπαίθριος κεντρικός χώρος της παράστασης, είχε σχήμα πετάλου. 

Το θέατρο αυτό, εξακολούθησε να χρησιμοποιείται και από τους Ρωμαίους αποίκους, αφού διασκευάστηκε για να προσαρμοστεί στα νέα θεάματα της ρωμαϊκής κοινωνίας και για να δεχθεί περισσότερους θεατές. Έτσι τον 2ο αι. μ.Χ., το θέατρο αποκτά τυπική ρωμαϊκή μορφή με στέγαση των παρόδων, επέκταση των εδωλίων σε αυτές και κατασκευή νέων τοίχων στις παρόδους. Το μεγαλοπρεπές κτήριο της σκηνής είχε τρεις ορόφους στη νότια και δύο στη βόρεια προς την ορχήστρα πλευρά η οποία ήταν στρωμένη με μαρμάρινες πλάκες. Μια εικόνα της μορφής αυτής του θεάτρου μας δίνει η νότια στοά του κτηρίου της σκηνής, που αναστηλώθηκε πρόσφατα και φέρει στα μέτωπα των πεσσών ανάγλυφες πλάκες με παραστάσεις που σχετίζονται με το θεό Διόνυσο. 

Μετατροπή σε αρένα

Τον 3ο αι. μ.Χ. το θέατρο μετατρέπεται σε αρένα για τις θηριομαχίες. Κατεδαφίζεται το προσκήνιο και αφαιρούνται οι πρώτες σειρές των καθισμάτων του κοίλου. Στην περιφέρεια της ορχήστρας υψώνεται τοίχος, ύψους 1,20 μέτρων, με κιγκλίδωμα για την προστασία των θεατών από τα θηρία. Μάλιστα για την παραμονή και την ευκολότερη μεταφορά των θηρίων στην αρένα, δημιουργήθηκε στο νότιο άκρο της ορχήστρας, ένας μεγάλος ορθογώνιος υπόγειος χώρος. Πιθανολογείται ότι στη φάση αυτή θα πρέπει να κατασκευάστηκε και το επιθέατρο, μία καμαροσκέπαστη κατασκευή στο ψηλότερο μέρος του κοίλου, που στήριζε νέες σειρές εδωλίων και αύξησε την χωρητικότητα του θεάτρου. Στο τόξο της δυτικής παρόδου λαξεύτηκαν ανάγλυφες παραστάσεις της Νέμεσης, του Άρη και της Νίκης, θεοτήτων που σχετίζονται με τις μονομαχίες. Τα δύο τόξα για την αντιστήριξη του θεάτρου στο γειτονικό τείχος πιθανολογείται ότι κτίστηκαν κατά τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους (τέλος 3ου-αρχές 4ου μ.Χ. αι.). 
 

Παρακμή και εγκατάλειψη

Το θέατρο έπαψε να λειτουργεί ως χώρος παραστάσεων τα παλαιοχριστιανικά χρόνια (5ος-6ος μ.Χ. αι.). Η εγκατάλειψή του πρέπει να σχετίζεται με την επικράτηση του χριστιανισμού και τα νέα ήθη που δεν ήταν πια σύμφωνα με τις θηριομαχίες ή τις θεατρικές παραστάσεις. Η στοά στο πίσω μέρος του κτηρίου της σκηνής διασκευάστηκε σε χώρο εργαστηρίων. Με την καταστροφή της σκηνής από πυρκαγιά, που πιθανότατα σχετίζεται με το μεγάλο σεισμό που κατέστρεψε την πόλη των Φιλίππων στις αρχές του 7ου μ.Χ. αι., αρχίζει το συστηματικό γκρέμισμα του θεάτρου με σκοπό τη χρησιμοποίηση των οικοδομικών υλικών για την κατασκευή νέων οικοδομών. 

Στη διάρκεια των πρώιμων Βυζαντινών χρόνων το κτίριο της σκηνής και η περιοχή στα νοτιοανατολικά του θεάτρου φιλοξενεί εργαστήρια. Τέλος, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο λιθόστρωτος δρόμος, που ως τις αρχές του 20ου αι. ένωνε την Καβάλα με τη Δράμα διασχίζοντας τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, περνά μπροστά από το θέατρο. 

Ανασκαφές και αναστήλωση

Οι πρώτες πληροφορίες που έχουμε για το θέατρο στη σύγχρονη εποχή προέρχονται από τους Ευρωπαίους περιηγητές που επισκέπτονται την περιοχή από τα μέσα του 16ου αιώνα. Η συστηματική ανασκαφή του θεάτρου ξεκίνησε το 1921-1927 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και συνεχίστηκε έως το τέλος της δεκαετίας του '50 από την Αρχαιολογική Υπηρεσία υπό την επίβλεψη του Δημήτρη Λαζαρίδη. Στο διάστημα αυτό το θέατρο δέχθηκε γρήγορες και πρόχειρες επεμβάσεις για να μπορέσει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του Φεστιβάλ Φιλίππων. Η πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος δόθηκε το 1957 δίνοντας ζωή στο θέατρο μετά από πολλούς αιώνες.

Η ΙΗ΄ ΕΠΚΑ Καβάλας ξανάρχισε το 1974 τις ανασκαφικές έρευνες και από το 1993, σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.), ξεκίνησε πρόγραμμα με ανασκαφικές έρευνες, μελέτες συντήρησης, αποκατάστασης  και αναστήλωσης του θεάτρου. Οι εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης ολοκληρώθηκαν το 2008 και πλέον απομένει μόνο η αναστήλωση του κοίλου.

Επίσκεψη στο θέατρο Φιλίππων

Η πρόσβαση στο θέατρο είναι εφικτή μέσω της επαρχιακής οδού Καβάλας – Δράμας. Ο αρχαιολογικός χώρος απέχει 16,6 χιλιόμετρα (26 λεπτά) από τη πόλη της Καβάλας και 22,4 χιλιόμετρα (25 λεπτά) από τη πόλη της Δράμας. Η επίσκεψη στο αρχαίο θέατρο μπορεί να συνδυαστεί μία παράσταση στο χώρο που διοργανώνει κάθε καλοκαίρι στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καβάλας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Φιλλίπων, έναν από τους σημαντικότερους και μακροβιότερους πολιτισμικούς θεσμούς της χώρας., καθώς και με μία επίσκεψη στο αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων που από το 2016 συγκαταλέγεται στο κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco.

Φωτο: © allovergreece.com