Translate 
Φαράγγι Μάρτσαλου
Το φαράγγι του Μάρτσαλου είναι ένα από τα ομορφότερα της Κρήτης και ανήκει στη περιουσία της Ιεράς Μονής Οδηγητρίας. Βρίσκεται στον ορεινό όγκο των Αστερουσίων, ανάμεσα στο Κεφάλι (Ακρωτήριο Λίθινο) και το Αγιοφάραγγο. Το φαράγγι καταλήγει στον γραφικό όρμο του Μαρτσάλου στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος (Μάρτσαλος στα λατινικά σημαίνει Καλό Λιμάνι).
Η διάσχιση του φαραγγιού είναι σχετικά εύκολη. Το μόνο δύσκολο κομμάτι είναι αυτό που κατηφορίζει από την εκκλησία της Παναγίας της Μαρτσαλιανής ως τη κοίτη του φαραγγιού. Μαζί με το Αγιοφάραγγο γνώρισε μεγάλη μοναχική - ασκητική ζωή από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια μέχρι σήμερα. Να σημειωθεί ότι από το Μάρτσαλο όπως και από το Αγιοφάραγγο πέρασε ο Απόστολος Παύλος.
Η βλάστηση είναι ιδιαίτερα πυκνή και αποτελείται από χαρουπιές, σκήνους, αγρουλίδες, ασπαλάθους, πικροδάφνες, αστιβίδες και φρύγανα ενώ στο μέσο περίπου του φαραγγιού υπάρχει και μία αποικία των ενδημικών φοινίκων του Θεόφραστου. Το άγριο τοπίο σε συνδυασμό με τα κάθετα ασβεστολιθικά βράχια δημιουργούν ένα εντυπωσιακό τοπίο.
Για να φτάσετε στην αρχή του φαραγγιού θα πρέπει να ακολουθήσετε το χωματόδρομο που ενώνει τη Μονή Οδηγητρίας με το Λίθινο. Στην αρχή του φαραγγιού υπάρχει ο κωνοειδής σμιλευμένος σπηλαιώδης της Παναγίας της Μαρτσαλιανής, η οποία είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ο ναός είναι λαξευμένος μέσα σε βράχο σε σχήμα κώνου και έχει βάθος 8 μέτρων και ύψος 10 μέτρων. Την περίοδο των διωγμών χρησιμοποιήθηκε ως κατακόμβη αλλά με το πέρασμα των χρόνων εγκαταλείφθηκε για άγνωστους λόγους. Η εκκλησία είχε καλυφθεί από μεγάλους βράχους και βρέθηκε τυχαία το 1938 από βοσκούς της Μονής Οδηγήτριας. Τόσο η είσοδος του ναού, όσο και ο τρούλος είχαν σκεπαστεί με βράχους λόγω κατολισθήσεων. Μέσα στο ναό βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Γύρω από την εκκλησία υπάρχουν ερημητήρια που στο παρελθόν φιλοξένησαν ασκητές. Στο Μάρτσαλο σώζεται μέχρι σήμερα το κελί των Αγίων μοναχών Παρθενίου και Ευμενίου, οι οποίοι αναστήλωσαν το 1878 την Ιερά Μονή του Κουδουμά.
Στο μέσο του φαραγγιού, στην περιοχή που ονομάζεται Περιβόλι, υπάρχει μια πετρόκτιστη δεξαμενή στην οποία συγκεντρώνεται το νερό μιας μικρής πηγής που υπάρχει δίπλα. Γύρω από αυτή τη δεξαμενή οι μοναχοί καλλιεργούσαν τη γη για να εξασφαλίσουν τα προς το ζειν. Πάνω από τη θέση Περβόλι βρίσκεται το σπιτάκι του Γαβιώτη, ο οποίος ήταν απόμαχος πειρατής. Τον εγκατέστησαν εκεί οι σύντροφοί του την περίοδο των πειρατικών επιδρομών. Του έφτιαξαν σπιτάκι με φούρνο και έφτιαχνε παξιμάδι για τους πειρατές. Ο φούρνος διατηρείται σε καλή κατάσταση, καθώς και το κοτέτσι που είχαν φτιάξει κάτω από το φούρνο. Ο Γαβιώτης όπως ξαφνικά φάνηκε στην περιοχή, έτσι και εξαφανίστηκε.
Η έξοδος του φαραγγιού είναι στο κόλπο του Μάρτσαλου με την βοτσαλωτλη παραλία. Πρόκειται για έναν ερημικό, απάνεμο κολπίσκο με γαλαζοπράσινα νερά και μερικά αλμυρίκια που προσφέρουν φυσική σκιά. Ο γραφικός όρμος κάποτε αποτελούσε λιμάνι της Μινωικής εποχής, όπως μαρτυρούν οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έφεραν στο φως ένα λιμενικό οικισμό που ήκμασε το 1800-1600 πχ.
