Φωτο: © Facebook - Ομάδα Βωβούσας
Βωβούσα
Μέσα σε ένα τοπίο απίστευτης φυσικής ομορφιάς, ανάμεσα σε ορεινούς όγκους, πυκνά δάση, ποτάμια, λίμνες, καταρράκτες και φαράγγια βρίσκεται η Βωβούσα, ένα πανέμορφο χωριό του Ανατολικού Ζαγορίου. Χτισμένη σε υψόμετρο 1000 μέτρων, η Μπαϊεάσα, όπως ονομάζεται στα βλάχικα, είναι το ανατολικότερο βλαχόφωνο χωριό της περιοχής. Περιτριγυρισμένη από τα πανύψηλα βουνά της Πίνδου, βρίσκεται στα όρια του Εθνικού Δρυμού της Βάλια Κάλντα και κατοικείται κυρίως από κτηνοτρόφους και υλοτόμους, ενώ τα τελευταία χρόνια σημαντική είναι και η ανάπτυξη του τουρισμού. Οι κάτοικοι είναι στη πλειοψηφία τους βλάχοι ενώ υπάρχουν και μερικές οικογένειες σαρακατσάνων. Αν και ο οικισμός δεν έχει διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την τοπική αρχιτεκτονική της Ηπείρου, τα πέτρινα σπίτια με τα λιθόστρωτα σοκάκια, η φροντισμένη πλατεία με τα πλατάνια και το ποτάμι με τη λιθόκτιστη γέφυρα σε συνδυασμό με τα δάση οξυάς και πεύκου που περιβάλλουν το χωριό, προσδίδουν μία θεατρικότητα στο τοπίο.
Το χωριό διασχίζει ο ποταμός Αώος. Πιστεύεται ότι η Βωβούσα οφείλει το όνομά της στη βοή των νερών αυτού του ποταμού. Σε πολλά κείμενα από τον Μεσαίωνα μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα το ποτάμι αναφέρεται με διάφορα ονόματα όπως Βοώσα, Βοούσα, Βιώσα, Βοιούσα και Βουβούσα. Πάνω από το ποτάμι στέκει αγέρωχο ένα πέτρινο μονότοξο γεφύρι που ενώνει τις δυο όχθες και τις γειτονιές του οικισμού. Το γεφύρι που κτίσθηκε το 1768 αποτελεί το ορόσημο του χωριού, έχει κηρυχθεί νεότερο ιστορικό μνημείο και αποτελεί ένα από τα κύρια αξιοθέατα του χωριού. Άλλα σημαντικά αξιοθέατα είναι οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου (1814), της Αγίας Παρασκευής, η Μικρή Γέφυρα Πουντίκα Ασπροπόταμου και η νεροτριβή.
Η ιστορία της Βωβούσας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Τον 10ο αιώνα γίνονται οι πρώτες μετακινήσεις Βλάχων στα βουνά της Πίνδου. Τον 15ο αιώνα με τη συνθήκη της Βαλιδέ Σουλτάνας εντάχθηκε στα Ζαγοροχώρια, γεγονός που αποτέλεσε εφαλτήριο για την ανάπτυξη της περιοχής. Το 1814, η Βωβούσα λεηλατήθηκε με εντολή του Αλή Πασά, ενώ ακολούθησαν μία σειρά από ληστρικές επιδρομές και λεηλασίες από τα σουλτανικά στρατεύματα ως το 1829. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η σημαντική μείωση του πληθυσμού τα επόμενα χρόνια, αφού πολλές οικογένειες μετανάστευσαν στη Μακεδονία, τη Θράκη αλλά και κοντά στη Φιλιππούπολη της Βουλγαρίας. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το χωριό βρέθηκε στο επίκεντρο του πολέμου και κάηκε ολοσχερώς από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής στις 23 Οκτωβρίου 1943. Μεταπολεμικά, πολλοί κάτοικοι εγκατέλειψαν τη Βωβούσα για μεγαλύτερα αστικά κέντρα.
Η Βωβούσα προσφέρεται για δραστηριότητες στη φύση όπως πεζοπορία κατά μήκος του ποταμού, μπάνιο στα κρυστάλλινα νερά του, ορειβασία και ποδηλασία βουνού. Κάθε χρόνο στα τέλη Ιουλίου πραγματοποιείται στο χωριό ετήσιο φεστιβάλ που έχει σκοπό τη προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού αλλά και την ανάδειξή του ως προορισμό εναλλακτικού τουρισμού, μέσα από εκθέσεις φωτογραφίας, κινηματογραφικές προβολές, μουσικές εκδηλώσεις και διάφορα εργαστήρια. Η Βωβούσα απέχει 70 χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων και 60 από τα Γρεβενά και είναι εύκολα προσβάσιμη μέσω του εθνικού επαρχιακού δικτύου.
Πέτρινα Γεφύρια