Γεφύρι της Κρεμαστής

Translate

Πέτρινα Γεφύρια: Γεφύρι της Κρεμαστής

Το τοξωτό μεσαιωνικό Γεφύρι της Κρεμαστής είναι ίσως το εντυπωσιακότερο και ομορφότερο γεφύρι της Λέσβου. Αποτελεί χαρακτηριστικό έργο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και σώζεται ακέραιο. Εκτείνεται πάνω από τα ορμητικά νερά του Τσικνιά ποταμού που πηγάζει από την Κάπη και εκβάλει στο κόλπο της Καλλονής. Το γεφύρι βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αγίας Παρασκευής, στο δρόμο που συνδέει το χωριό με τη Στύψη, στο βόρειο τμήμα του νησιού.  

Στοιχεία για την ακριβή ημερομηνία κατασκευής του δεν υπάρχουν, ωστόσο πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκε την περίοδο που οι Γατελούζοι ήταν στο νησί της Λέσβου (1355-1462) και εξυπηρετούσε εμπορικές και στρατιωτικές ανάγκες (οδική σύνδεση Μυτιλήνης-Μήθυμνας για επικοινωνία των δύο κάστρων, τροφοδότηση της βίγλας-παρατηρητηρίου της ίδιας περιόδου που λειτουργεί στο Λεπέτυμνο). Η αρχιτεκτονική του όμως παραπέμπει σε γεφύρια του 16^ου αιώνα, καθώς μοιάζει με τα ψηλοκρεμαστά γεφύρια της Ηπείρου που κατασκευάστηκαν μεταξύ 16^ου και 19^ου αιώνα.

Το μονότοξο λίθινο γεφύρι, στηρίζεται σε ισχυρές βάσεις που χώνονται στην κοίτη του ποταμού. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν λαξευμένες και ημιλαξευμένες πέτρες με συνδετικό υλικό ένα παραδοσιακό ισχυρό μείγμα, γνωστό ως κουρασάνι. Εντοιχισμένο στο γεφύρι υπάρχει υλικό που εικάζεται ότι προέρχεται από τον αρχαίο ναό της Κλοπεδής, ερείπια του οποία σώζονται σε κοντινή απόσταση και από την εκκλησία του Αγίου Θεράποντα.

Η τοπική παράδοση έχει συνδέσει την κατασκευή του γεφυριού της Κρεμαστής με μια ιστορία παρόμοια με αυτή του γεφυριού της Άρτας, δηλαδή τον εντοιχισμό της γυναίκας του πρωτομάστορα στα θεμέλιά του. Χαρακτηριστική είναι η εξιστόρηση του θρύλου από τον φιλόλογο, ιστορικό και λαογράφο Χρήστο Παρασκευαΐδη (1869-1937) στο βιβλίο του «Η παλαιά Αγία Παρασκευή Λέσβου – Ιστορικά, γενεαλογικά και λαογραφικά ανάλεκτα» (1936):

¨Άδεται ότι την κατασκευήν της γέφυρας ανέλαβον δυο αδελφοί εργολάβοι, οι οποίοι όμως δεν κατώρθωνον να στερεώσωσιν αυτήν, διότι όσον μέρος της γέφυρας εκτίζετο την ημέραν, κατεκρημνίζετο την νύκτα και τούτο συνέβαινεν επί πολλάς ημέρας προς μεγίστην απελπισίαν των εργολάβων, οίτινες διέβλεπον την άφευκτον αυτών οικονομικήν καταστροφήν. Τότε παρεμβαίνει ο συνήθης εις τοιούτους θρύλος διάγγελος της βουλής των Θεών, ο οιωνός, «το πουλί», το οποίον με ανθρώπινης λαλιάν ζητεί δια το «στοιχειό» την γυναίκα του «πρωτομάστορη». Αλλ’ οι εργολάβοι είναι δύο και αφίνουσιν εις την μοίραν να επισημάνη το θύμα. Συμφωνούν να θυσιάσουν εντειχίζοντες εις το σκέλος της γέφυρας εκείνην εκ των συζύγων των, η οποία πρώτη θα έφερε την επαύριον από το χωριόν το φαγητόν του συζύγου της. Η μοιραία γυνή ωνομάζετο Αρετή και φεύγει αφήσασα το βρέφος εις το λίκνον και τα ψωμιά εις τον φούρνον, με την παράκλησιν:

Κούνια μου, κούνει το παιδί, κι αν κλάψη δος του γάλα
Φούρνε μου, ψήσε το ψωμί, όσο να πάω και να ναρθω

Ο σύζυγος της αφήκε τυχαίως δήθεν να πέση το δακτυλίδι του εις τα θεμέλια της γέφυρας, η δε Αρετή έσπευσε να καταβή, δια να το λάβη. Εις εν νεύμα του ανδρός της οι κτίσται ενετείχισαν αυτήν ασυγκίνητοι προς τους θρήνους της δια τον σκληρόν θάνατον. Και σήμερον ακόμη οι διαβάτοι μετά συγκινήσεως ατενίζουν την γέφυραν, ήτις εστερεώθη δι’ αίματος και εδάμασε την ορμήν του ποταμού, εις τα ύδατα του οποίου ανθρώπιναι υπάρξεις κατ’ έτος εχάνοντο.”

Στην κορυφή της καμάρας υπάρχει ένας λευκός γωνιόλιθος με εγχάρακτο σταυρό και εικάζεται ότι από κάτω είναι το σημείο εντοιχισμού της γυναίκας του πρωτομάστορα.