Φάρος Φάσσα 8040
Ο φάρος Φάσσα λειτούργησε για πρώτη φορά το 1859 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο και χαρακτηριστικό λευκό με μια αναλαμπή ανά 3 λεπτά και φωτοβολία τα 30 ναυτικά μίλια. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους και πιο σημαντικούς για την ναυσιπλοΐα φάρους της Ελλάδας, που για αιώνες διευκολύνει την ναυσιπλοΐα και καθοδηγεί με ασφάλεια τους ναυτικούς σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλασσινά μονοπάτια του Αιγαίου, το Κάβο Ντόρο, το στενό που χωρίζει την Άνδρο με την Εύβοια. Τη θέση του φάρου που σηματοδοτεί την είσοδο στο στενό του Καφηρέα (Κάβο Ντόρο), επέλεξε ο Άγγλος υδρογράφος αξιωματικός του ναυτικού Thomas Spratt. Το 1931 ο φάρος ανακαινίστηκε και απέκτησε πιο ισχυρό φανό, ενώ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε σβηστός. Στα πλαίσια ανασυγκρότησης του Φαρικού Δικτύου, επαναλειτούργησε το 1945 με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο, ενώ το 1993 αντικαταστάθηκαν τα μηχανήματα πετρελαίου, ο φάρος ηλεκτροδοτήθηκε και λειτούργησε ως αυτόματος ηλεκτρικός, με χαρακτηριστικό μία λευκή αναλαμπή ανά 10 δευτερόλεπτα και φωτοβολία τα 25 ναυτικά μίλια.
Ο φάρος που αποτελείται από τετράγωνο κτίσμα που χρησίμευε ως οικία των φαροφυλάκων και τον κυκλικό πύργο ύψους 17,9 μέτρων, βρίσκεται στην βορειοδυτική άκρη της Άνδρου, ένα περίπου χιλιόμετρο από την ακτή και σε εστιακό ύψος 201 μέτρα. Η οικία είναι ισόγεια, ορθογώνιου σχήματος και παρουσιάζει την εξής ιδιομορφία: το κεντρικό τμήμα της πρόσοψης προεξέχει και από αυτό τονίζεται με μία ακόμη προεξοχή η είσοδος στο φάρο. Ένας διάδρομος οδηγεί στη κλίμακα και εκατέρωθεν αυτού βρίσκονται τα δωμάτια. Η πρόσβαση στο φάρο είναι εφικτή μέσω ασφαλταοστρωμένου δρόμου από τον λιμένα του Γαυρίου με κατεύθυνση προς Μακροτάλαντο και μετά τον Κάλαμο ακολουθώντας το δρόμο προς τα δεξιά. Κλειστός πλέον και χωρίς φαροφύλακες, στέκει αγέρωχος στη κορυφή του λόφου και αγναντεύει τα στενά και τα σκάφη που διέρχονται.
Για τον φάρο της Φάσσας έγραψε ο διάσημος συγγραφέας Ανδρέας Εμπειρίκος με καταγωγή από την Άνδρο: «Εκεί, στην απωτέραν άκραν του νησιού, στο μάτι του βορρά, στην μπούκα της τραμουντάνας, όρθιος πάντοτε και στιλπνός, ο τηλαυγής νηοπομπός, επάνω από τα κύματα και επάνω από τον τρόμον σαρώνει κάθε νύκτα τον ορίζοντα, με εκθαμβωτικάς κάθε νυχτιάς εκλάμψεις, ακοίμητος πάντοτες και ισχυρός, οδηγητής και ψυχοσώστης, των ποντοπόρων ο άγρυπνος φρουρός, ο μέγας της Φάσσας φάρος».
Οι φάροι ανήκουν στη δικαιοδοσία της Υπηρεσίας Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού και διέπονται από τους κανονισμούς που αφορούν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Η επίσκεψη σε πέτρινο φάρο της Ελληνικής επικράτειας είναι εφικτή μόνον μετά την παροχή ειδικής άδειας στους ενδιαφερόμενους επισκέπτες. Ο κάθε ενδιαφερόμενος που θέλει να επισκεφθεί ένα φάρο θα πρέπει στον κάτωθι σύνδεσμο https://www.mod.mil.gr/aitimata-koinonikon-drastiriotiton/ του ΥΠΕΘΑ να ακολουθήσει τις διαδικασίες που προβλέπονται ώστε να υποβάλει το αίτημά του. Εφόσον ο αιτών λάβει έγκριση του αιτήματος του, έχει το δικαίωμα να επισκεφτεί τον φάρο που επέλεξε στην καθορισμένη ημερομηνία και κατά περίπτωση συνοδεύεται και από τον φαροφύλακα.
Δικαίωμα να επισκεφτούν ένα πέτρινο φάρο έχουν ιδιώτες, εκπαιδευτικά ιδρύματα, αθλητικοί σύλλογοι, ομάδες περιπατητών, συστήματα προσκόπων, επιστημονικές ομάδες και οποιοσδήποτε επιθυμεί να επισκεφτεί ένα φάρο. Λόγω του ότι οι περισσότεροι πέτρινοι φάροι βρίσκονται σε δυσπρόσιτες περιοχές οι επισκέπτες προσεγγίζουν και παραμένουν στον χώρο του φάρου με δική τους αποκλειστικά ευθύνη. Οι επισκέπτες οφείλουν να σέβονται την περιοχή και το κτίριο του φάρου. Η είσοδος στο κτίριο του φάρου επιτρέπεται αποκλειστικά και μόνο όταν αναφέρεται ρητά στην εκδοθείσα άδεια επισκέψεως και μόνο με την παρουσία του φαροφύλακα ή άλλου εκπροσώπου της Υπηρεσίας Φάρων. Σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπεται η πρόσβαση των επισκεπτών στον πύργο του φάρου και απαγορεύεται η οποιαδήποτε οικονομική εκμετάλλευση της επίσκεψης στον φάρο.